/usr/share/doc/HOWTO/pl-html/Ftape-HOWTO.pl.html

<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 3.2 Final//EN">
<HTML>
<HEAD>
 <META NAME="GENERATOR" CONTENT="SGML-Tools 1.0.9">
<META HTTP-EQUIV="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
<TITLE>ftape-HOWTO - streamery w Linuxie - jak to zrobiæ</TITLE>


</HEAD>
<BODY>
<H1>ftape-HOWTO - streamery w Linuxie - jak to zrobiæ<BR></H1>

<H2>Autor : Kevin Johnson, 
<A HREF="mailto:kjj@pobox.com">&lt;kjj@pobox.com&gt;</A><BR>
v2.0, 15 Marca 1997<BR>
<B>Wersja polska : Jakub Chmielewski 
<A HREF="mailto:yacoob@manager.ae.wroc.pl">yacoob@manager.ae.wroc.pl</A><BR></B>
v0.99.1, 6 lipca 1997 roku.</H2>
<P><HR>
<EM> Dokument ten zawiera najwa¿niejsze przykazania dotycz±ce
sterownika <CODE>ftape</CODE>. Sterownik ten obs³uguje napêdy zgodne z QIC-40, QIC-80,
QIC-3010 i QIC-3020. Standardy QIC-3010 i QIC-3020 znane s± te¿ jako
'Travan' (TR-2 i TR-3). Napêdy te ³±cz± siê z komputerem przez kontroler dyskietek (FDC).
Niniejszy tekst <B>nie dotyczy</B> urz±dzeñ SCSI ani streamerów zgodnych
z QIC-02. Napêdy DAT zazwyczaj (zawsze?) komunikuj± siê z komputerem przez sterownik SCSI. Tekst ten jest jednym z wielu dokumentów HOWTO. Listê tych prac mo¿na znale¼æ 
<A HREF="http://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/doc/HOWTO">tutaj</A> a
same dokumenty mo¿na ¶ci±gn±æ przez ftp z <CODE>ftp.icm.edu.pl</CODE>, <CODE>ftp.pwr.wroc.pl</CODE> (to s± polskie mirrory) lub z <CODE>sunsite.unc.edu:pub/Linux/doc/HOWTO</CODE>. Mo¿na te¿ je ogl±daæ
na WWW - ka¿dy mirror LDP </EM>
<HR>
<H2><A NAME="s1">1. Legalno¶ci </A></H2>

<P>Niniejszy dokument (ftape-HOWTO) mo¿e byæ reprodukowany i rozprowadzany w
ca³o¶ci pod nastêpuj±cymi warunkami:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
Copyright (c) 1993-1996 by Kai Harrekilde-Petersen
Email: khp@dolphinics.no

Copyright (c) 1996-1997 by Kevin Johnson
Email: kjj@pobox.com

T³umaczenie na jêzyk polski:
Copyright (c) 1997 by Jakub Chmielewski
Email: yacoob@manager.ae.wroc.pl
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Linux ftape-HOWTO jest darmowy; mo¿esz go kopiowaæ, modyfikowaæ 
zachowuj±c jednak postanowienia wesji drugiej (i nastêpnych) Licencji 
GNU General Public Licence opublikowanej przez Free Software Foundation.
<P>Dokument ten zosta³ napisany aby pomóc/usprawniæ pracê u¿ytkowników
systemu Linux, jednak autor NIE DAJE ¯ADNYCH GWARANCJI.
Wiêcej szczegó³ów znajdziesz w GNU General Public Licence.
<P>Autor zachêca do kopiowania i dytrybucji niniejszego dokumentu
w celach prywatnych jak i komercyjnych, pod warunkiem, ¿e 
pozostaj± one w zgodzie z zaleceniami GNU General Public Licence.
Oznacza to, ¿e mo¿na go kopiowaæ jednak bez ¿adnych op³at (z wyj±tkiem
tych pokrywaj±cych koszty reprodukcji) - czyli bez zysku.
Autor (no i t³umacz) wyra¿a niniejszym zgodê na reprodukowanie swojej 
pracy w jakiejkolwiek postaci - fizycznej b±d¼ elektronicznej.
<P>Uwaga! Prace oparte na Linux ftape-HOWTO (w szczególno¶ci t³umaczenia)
musz± byæ dostêpne zgodnie z GNU General Public Licence i oryginalny
copyright musi zostaæ nienaruszony. Je¶li doda³e¶ nowe informacje do
tego dokumentu, musisz utworzyæ jego tekst ¼ród³owy (tzn w formacie
SGML) aby móc go uaktualniaæ. Prze¶lij, proszê swoje uaktualnienia do
autora: kjj@pobox.com. Pozwoli to na do³±czenie twoich informacji
do orygina³u i pozwoli wszystkim siê z nimi zapoznaæ.
<P>Autor zachêca do za³±czania niniejszego dokumentu do dokumentacji
twoich programów. Zgodnie z wcze¶niejszym zezwoleniem mo¿esz ten
tekst drukowaæ lub w innej formie przekazywaæ osobom trzecim (oczywi¶cie
zachowuj±c copyright). Mo¿esz tak¿e, je¶li uznasz to za stosowne 
do³±czyæ odpowiedni ,,dodatek instalacyjny'' dotycz±cy twojego
programu lub zmieniæ tre¶æ odpowiednich rozdzia³ów.
<P>Autor chcia³by byæ informowany o jakichkolwiek planach publikowania
tego tekstu w celach komercyjnych. Zapewni to Tobie
dostêp do aktualnych wersji dokumentu. Je¶li zdarzy siê, ¿e jego
nowsza wersja bêdzie mia³a ukazaæ siê lada dzieñ, mo¿e zechcesz
poczekaæ z publikacj± twojej pracy do czasu ukazania siê naj¶wie¿szej
wersji.
<P>Je¶li rozprowadzasz ten dokument w celach komercyjnych, wszelkie 
warto¶ci materialne (finansowo p³ynne) jak i wydrukowane egzemplarze dokumentu
przekazane autorowi spotkaj± siê z jego wielk± wdziêczno¶ci±. Wesprzesz w ten
sposób autorów darmowego oprogramowanie oraz Linux Documentation Project. 
<P>Je¶li masz pytania, komentarze, oto adres autora: <CODE>kjj@pobox.com</CODE>.
<P>
<H2><A NAME="s2">2. Historia uaktualnieñ</A></H2>

<P>
<DL>
<DT><B>wersja 2.0 (15.3.1997)</B><DD><P>
<UL>
<LI> opis ftape w  wersji 2.11 i 3.xx</LI>
<LI> mnóstwo innych uaktualnieñ</LI>
</UL>
<DT><B>wersja 1.9 (20.9.1996)</B><DD><P>
<UL>
<LI> Nowy administrator ftape i HOWTO.</LI>
<LI> Kilka drobnych poprawek w formatowaniu i ortografii.</LI>
<LI> Uaktualnienie do wersji 2.0 j±dra.</LI>
<LI> Dodane niektóre informacje o ftape autorstwa Andrewa Martina.</LI>
</UL>
<DT><B>wersja 1.8 (22.5.1996)</B><DD><P>
<UL>
<LI> Zmieniony Copyright (zgodny z GNU GPL v2)</LI>
<LI> Zmieni³ siê adres email administratora.</LI>
<LI> uaktualnienie do ftape-2.08</LI>
<LI> <CODE>ftape</CODE> jest teraz czê¶ci± j±dra.</LI>
</UL>
<DT><B>wersja 1.7.1 (13.2.1996)</B><DD><P>
<UL>
<LI> Uaktualnienie do ftape-2.06b</LI>
</UL>
<DT><B>wersja 1.7 (January 28.1.1996)</B><DD><P>
<UL>
<LI> Uaktualnienie do ftape-2.06 i modu³ów-1.3.57</LI>
</UL>
<DT><B>wersja 1.6.2 (23.1.1996)</B><DD><P>
<UL>
<LI> Dodano opis Connor TST3200R.</LI>
<LI> Uaktualnino informacje o 2Mbps FDC.</LI>
</UL>
<DT><B>wersja 1.6.1 (16.1.1996)</B><DD><P>
<UL>
<LI> drobne poprawki</LI>
</UL>
<DT><B>wersja 1.6 (10.1.1996)</B><DD><P>
<UL>
<LI> Nowy administrator <CODE>ftape</CODE>'a</LI>
<LI> Uaktualnienie do w2.05</LI>
<LI> Dodane nowe napêdy</LI>
</UL>
</DL>
<P>
<P>
<H2><A NAME="s3">3. Wstêp</A></H2>

<P>
<P>Sterownikiem ftape i jego ¼ród³ami administruje  Claus Heine   
<A HREF="mailto:claus@momo.math.rwth-aachen.de">&lt;claus@momo.math.rwth-aachen.de&gt;</A>. Jego strona WWW znajduje siê
w 
<A HREF="http://samuel.math.rwth-aachen.de/~LBFM/claus/ftape/ftape-page.html">http://samuel.math.rwth-aachen.de/~LBFM/claus/ftape/ftape-page.html</A>.
<P>Je¶li masz jakie¶ problemy, pytania zwi±zane z ftape, spróbuj umie¶ciæ je na 
li¶cie  <CODE>linux.dev.tape</CODE>. Jest to lista Usenet, która jest kopi± listy dyskusyjnej
<CODE>linux-tape@vger.rutger.edu</CODE> (zobacz te¿ punkt 
<A HREF="#tape-channel">¦ledzenie rozwoju ftape'a</A>) Polecam korzystanie
z grup dyskusyjnych zamiast bezpo¶rednio z listy, poniewa¿ serwer <CODE>vger</CODE>
jest co nieco przeci±¿ony listami.
<P>Wracaj±c do streamerów osobi¶cie u¿ywam <CODE>ftape</CODE> (to mój g³ównym 
¶rodek archiwizacji danych na mojej maszynce :-). Nie chcia³bym tutaj
polecaæ jakiegokolwiek sprzêtu. Ja u¿ywam Iomega Ditto Tape Insider 3200
i jest dla mnie wystarczaj±cy.  Lista urz±dzeñ obs³ugiwanych
przez sterownik znajduje siê w punkcie  
<A HREF="#supp_drives">Napêdy wspó³pracuj±ce z ftape'm</A>.
<P>
<P>Je¶li masz jakie¶ k³opoty ze streamerem a znalaz³e¶ jakie¶ rozwi±zanie
podziel siê swoimi uwagami z innymi (lista dyskusujna - <CODE>linux.dev.tape</CODE>) 
oraz ze mn± (<CODE>&lt;kjj@pobox.com&gt;</CODE>).
<P>Swoj± pocztê przegl±dam zwykle kilka razy na tydzieñ, staram siê te¿ odpowiadaæ
na ka¿dy list, ale nie mogê gwarantowaæ, ¿e odpiszê natychmiast. Czêsto te¿ 
przegl±dam listy dyskusyjne <CODE>linux.dev.tape</CODE> oraz <CODE>kernel</CODE>'a
<P>Je¶li niniejszy tekst dotar³ do ciebie w formie drukowanej, lub te¿ tylko
w czê¶ci odwied¼ proszê stronê 
<A HREF="http://sunsite.unc.edu/mdw/linux.html">the Linux Documentation home page</A> lub ftp to 
<A HREF="ftp://sunsite.unc.edu:/pub/Linux/doc/HOWTO">ftp://sunsite.unc.edu:/pub/Linux/doc/HOWTO</A> aby dowiedzieæ siê
czy nie ma nowszej wersji tego tekstu. Mo¿e to zaoszczêdziæ ci wiele
k³opotu.
<P>Je¶li zechcesz do mnie napisaæ, umie¶æ proszê nag³ówek <CODE>ftape</CODE> w linijce
tematu listu. Mo¿e to uchroniæ twój list przed wirtualn± ¶mierci±,
<P>
<H2>3.1 Co to jest <CODE>ftape</CODE></H2>

<P>
<P><CODE>ftape</CODE> jest sterownikiem, który obs³uguje ró¿ne typy tanich streamerów
pod³±czanych do kontrolera dyskietek.
<P><CODE>ftape</CODE> nie jest programem archiwizuj±cym - jest tylko sterownikiem, który
pozwala u¿ywaæ tasiemca (tak samo jak sterownik SoundBlaster'a pozwala 
wykorzystaæ tê kartê) poprzez pliki <CODE>/dev/[n]rft[0-3]</CODE>.
<P>Pierwsze wersje <CODE>ftape</CODE> zosta³y napisane przez Bas'a Laarhoven'a z 
,,niewielk± pomoc± ze strony przyjació³'', którzy pomogli rozgry¼æ ECC 
(Error Correcting Code). Prawa autorskie do <CODE>ftape</CODE>'a nale¿± do
Bas'a i s± zgodne z GNU Genral Public Licence, która to mówi:
,,spoko, mo¿esz kopiowaæ i rozdawaæ <B>to</B>, tylko pozwól i innym
to robiæ''.
<P><CODE>ftape</CODE> jest ju¿ od d³u¿szego ca³kiem stabilnym sterownikiem. Jest 
wystarczaj±co bezpieczny aby na ta¶mach mo¿na by³o sk³adowaæ wa¿ne
dane (chocia¿ dobrym nawykiem jest sprawdzaæ swoje archiwa co jaki¶
czas, ¿eby nie byæ (nie)mile zaskoczonym pewnego piêknego poranka...).
<P><CODE>ftape</CODE> wspó³pracuje z napêdaami zgodnymi ze specyfikacj± QIC-117 
oraz z jednym z nastêpuj±cych standardów: QIC-80, QIC-40, QIC-30101
lub QIC-3020.
<P><CODE>ftape</CODE> nie wspó³pracuje z napêdami QIC-02, IDE (ATAPI) ani SCSI. 
Wspó³praca z napêdami SCSI jest mo¿liwa dziêki plikom 
<CODE>/dev/[n]st[0-70</CODE> oraz j±dru, które zawiera sterowniki SCSI. Informacje
o napêdach SCSI mo¿na znale¼æ w <CODE>SCSI-howto</CODE>. Urz±dzenia ATAPI s±
obs³ugiwane przez kernel (j±dro) od wersji 1.3.46. Zajrzyj do punktów
<A HREF="#supp_drives">Napêdy wspó³pracuj±ce z ftape</A> oraz 
<A HREF="#unsupp_drives">Napêdy nie wspó³pracuj±ce z ftape</A>, w których
znajduje siê spis tych urz±dzeñ.
<P>
<P>
<P>
<H2><A NAME="s4">4. Instalacja <CODE>ftape</CODE>'a</A></H2>

<P>
<P>
<P>
<H2>4.1 Gdzie mo¿na znale¼æ <CODE>ftape</CODE></H2>

<P>
<P>Wersje 2.0.x j±dra zawieraj± sterownik <CODE>ftape</CODE> w wersji 2.08.
Jednak najlepiej zdobyæ najnowsz± wersjê kodu ¼ród³owego. Nowsza wersja 
zawiera pliki nie do³±czone do j±dra oraz du¿o bogatsz± dokumentacjê 
dotycz±c± instalacji itd.
<P>Naj¶wie¿sze wersje sterownika (2.11a i wy¿ej) dostêpne s± na stronie 
<A HREF="http://samuel.math.rwth-aachen.de/~LBFM/claus/ftape/ftape-page.html">http://samuel.math.rwth-aachen.de/~LBFM/claus/ftape/ftape-page.html</A>.
Gdy piszê ten dokument dostêpna jest ju¿ wersja 3.xx <CODE>ftape</CODE>'a. Niemniej
polecam starsze wydanie (2.xx), chyba ¿e masz ochotê igraæ z ogniem (3.xx
jest wersj± rozwojow± i z pewno¶ci± ma kilka robaczków <CODE>:-)</CODE> ).
<P>
<H2>4.2 Instalacja sterownika</H2>

<P> 
<P>Niniejszy punkt zawiera informacje dotycz±ce instalacji sterownika w2.11a
i czynno¶ciach, które musz± j± poprzedzaæ.
<P>Zak³adam, ¿e masz ju¿ skompresowany kod ¼ród³owy (najprawdopodobniej 
<CODE>ftape-2.11a.tar.gz</CODE>). Umie¶æ go w katalogu docelowym (np <CODE>/usr/src</CODE>
lub <CODE>~/src</CODE>) rozpakuj komend±
<CODE>tar xvzf ftape-2.11a.tar.gz</CODE> 
Wszystkie pliki zostan± umieszczone w podkatalogu <CODE>ftape-2.11a</CODE> czyli
w <CODE>/usr/src/ftape-2.11a</CODE> albo <CODE>~/src/ftape-2.11a</CODE>. Mo¿na te¿
wrzuciæ ca³y pakiet do <CODE>/usr/src/linux/drivers/char/ftape</CODE> ale 
osobi¶cie radzê najpierw przeczytaæ dokumentacjê a potem zdecydowaæ gdzie go 
umie¶ciæ.
<P>Na pocz±tek przeczytaj plik <CODE>README</CODE> - zawiera on bardzo wa¿ne informacje.
Je¶li autor radzi zajrzeæ do innych plików i zapoznaæ siê z ich tre¶ci± - zrób
to. Uchroni ciê to przed przykrymi niespodziankami pó¼niej i znacznie upro¶ci
dalsz± instalacjê.
<P>Dobra rada: NIE rozpoczynaj instalacji (kompilacji) pakietu je¶li dok³adnie
nie przeczyta³e¶ <CODE>README</CODE> lub <CODE>Install-guide</CODE>.
W pliku <CODE>README</CODE> autor wspomina o li¶cie dyskusyjnej <CODE>linux-tape</CODE>. Ja 
radzê jednak zapisaæ siê na <CODE>linux.dev.tape</CODE>, poniewa¿ serwer obs³uguj±cy
t± pierwsz± jest, jak ju¿ wspomina³em, prze³adowany.
<P>S± dwa sposoby korzystania z <CODE>ftape</CODE>'a
<P>
<UL>
<LI> Skompilowaæ sterownik jako sta³± czê¶æ j±dra.</LI>
<LI> Skompilowaæ go jako modu³.</LI>
</UL>
<P>Pierwsza metoda bêdzie zapewne nastrêczaæ mniej k³opotów. Zalet± drugiej
jest fakt, ¿e modu³ ³adowany jest do pamiêci tylko wtedy, gdy jest potrzebny 
(zawsze mo¿na go zdeinstalowaæ bez konieczno¶ci prze³adowania systemu).
Autor wczesnych wersji sterownika (Bas Laarhoven) twierdzi jednak, ¿e nie by³ 
on przeznaczony do kompilacji jako modu³ (<I>od tego czasu wiele siê zmieni³o i
teraz <CODE>ftape</CODE> dzia³a bez zarzutu w obydwu wersjach  - przynajmniej u mnie 
- t³umacz </I><CODE>:)</CODE> ).
<P>Na swoim komputerze sterownik kompilujê bezpo¶rednio do j±dra. My¶lê, ¿e jest
to lepsze rozwi±zanie, poniewa¿ mniej jest z tym problemów. 
Radzê tak w³a¶nie zrobiæ, chyba ¿e masz dobry powód aby post±piæ inaczej 
i jeste¶ przygotowany na komplikacje, które mog± wynikn±æ 
podczas przygotowywania modu³ów. Je¶li zdecydujesz siê kompilowaæ sterownik
bezpo¶rednio do j±dra, to:
<UL>
<LI>pamiêtaj ¿e nie mo¿na u¿ywaæ <CODE>zftape</CODE> zamiast <CODE>ftape</CODE>
poniewa¿ obydwa te programy u¿ywaj± tego samego bardziej znacz±cego numeru sterownika,</LI>
<LI>mo¿esz pomin±æ wiêkszo¶æ instrukcji dotycz±cych przygotowywania modu³ów.</LI>
</UL>
<P>Je¶li u¿ywasz j±dra w wersji 1.2, powiniene¶ zaopatrzyæ siê tak¿e w 
pakiet modules-1.3.57 a nie modules-1.2.8. (Bj&oslash; rn Ekwall, administruj±cy
pakietem modules to w³a¶nie zaleca).
<P>Je¶li masz wersjê 1.3.x j±dra, powiniene¶ rozwa¿yæ przej¶cie na wersjê 2.0.x.
J±dro 1.3.x by³o wersj± rozwojow± zanim powsta³a stabilna 2.0.x.
<P>
<H2><A NAME="tape-channel"></A> 4.3 ¦ledzenie rozwoju <CODE>ftape</CODE>'a</H2>

<P>
<P>Rozwój <CODE>ftape</CODE>'a mo¿na ¶ledziæ dziêki li¶cie Usenet <CODE>linux.dev.tape</CODE>. 
Jak ju¿ wcze¶niej wspomnia³em jest to kopia <CODE>linux-tape@vger.rutgers.edu</CODE>
ale ze wzglêdu na przeci±¿enie tego serwera, radzê korzystaæ z Usenet'u.
<P>Je¶li nie masz dostêpu do Usenet'u mo¿esz zapisaæ siê na tê listê wysy³aj±c
e-mail'a do <CODE>majordomo@vger.rutgers.edu</CODE>  o nastêpuj±cej tre¶ci: 
<CODE>subscribe linux-tape</CODE>'. Na pocz±tek otrzymasz list zawieraj±cy
informacje o sposobie korzystania z listy (wysy³anie w³asnych uwag, sposób wypisania
siê z listy itd.) Miej jednak na uwadze, ¿e nie mam (NIE MAM) ¿adnych 
przywilejów je¶li chodzi o tê listê. Nie jestem w stanie wypisaæ ciê z niej,
je¶li serwer nie chce zrobiæ tego automatycznie, mogê 
co najwy¿ej wys³aæ ci list z kondolencjami (co ci w niczym nie pomo¿e).
<P>
<P>
<H2>4.4 Wspó³praca <CODE>ftape</CODE> i stacji dyskietek</H2>

<P>
<P>Jako, ¿e streamer i stacja dysków ³±cz± siê z tym samym kontrolerem (i 
wykorzystuj± to samo przerwanie - IRQ6) nie mog± pracowaæ równolegle. Dlatego,
je¶li zamontowa³e¶ ju¿ (<CODE>mount</CODE>) stacjê dysków i spróbujesz odwo³aæ siê 
do streamera, <CODE>ftape</CODE> wy¶wietli komunikat, ¿e nie mo¿e przej±æ przerwania 
IRQ6 i odmówi wspó³pracy. Staje siê to szczególnie uci±¿liwe, 
gdy chcesz stworzyæ dyskietkê systemow± (ratunkow±), która korzysta³aby z 
<CODE>ftape</CODE>'a. Rozwi±zaniem jest albo ³adowanie dyskietki startowej do ramdysku 
i wtedy od³±czenie stacji dysków (umount) albo zaopatrzenie siê w dwa 
kontrolery FDC.
<P>
<P>
<H2><A NAME="s5">5. Ta¶my i streamer w u¿yciu</A></H2>

<P>
<P>
<H2>5.1 Formatowanie</H2>

<P>
<P>Zanim ta¶ma jest zdatna do u¿ytku, musi zostaæ najpierw sformatowana. 
Proces formatowania dzieli ta¶mê na sektory i zapisuje najwa¿niejsze
informacje na no¶niku. Inne streamery (SCSI itd) zwykle nie wymagaj± 
formatowania, ale te pod³±czane do FDC musz± po prostu udawaæ dyskietki
(trochê to dziwne, ale tak to ju¿ jest).
<P>
<H3>Czy mo¿na formatowaæ ta¶my pod Linuxem?</H3>

<P>
<P>Nie. (Na razie, bo trwaj± ju¿ prace nad tym)
<P>Dopóki nie mo¿na tego robiæ pod Linuxem, trzeba niestety u¿ywaæ 
M* DOSa (Tfu!B³eeh...) albo kupowaæ ta¶my ju¿ sformatowane. Trzeba
jednak pamiêtaæ, ¿e niektóre preformatowane ta¶my zosta³y 
przygotowane <B>bez</B> sprawdzania czy nie zawieraj± b³êdnych sektorów!.
Je¶li <CODE>ftape</CODE> stwierdzi, ¿e ta¶ma nie ma zaznaczonych ¿adnych
b³êdnych sektorów, poinformuje ciê o tym specjalnym ostrze¿eniem.
Je¶li <CODE>ftape</CODE> bêdzie mia³ k³opoty z odczytem/zapisem twojej nowej 
ta¶my, spróbuj sprawdziæ j± pod DOS'em. Je¶li i dosowskiemu oprogramowaniu
nie spodoba siê twoja ta¶ma, rozwi±zaniem mo¿e byæ przeformatowanie jej.
Pamiêtaj jednak, ¿e zanim bêdziesz móg³ u¿ywaæ nowo sformatowane 
ta¶my, musisz je najpierw wyczy¶ciæ poleceniem:
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
        # mt -f /dev/nftape erase
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>
<P>
<H3>Jakich programów u¿ywaæ do formatowania ta¶m (dla DOS'u)?</H3>

<P>
<P>Poni¿ej wymienione zosta³y programy, które zosta³y sprawdzone i chodz±:
<UL>
<LI> Colorado Memory System's software (<CODE>tape.exe</CODE>)</LI>
<LI> Conner Backup Basics v1.1 i wszystkie wersje pod Windowsy</LI>
<LI> Norton Backup</LI>
<LI> QICstream wersja 2</LI>
<LI> Tallgrass FileSecure v1.52</LI>
<LI> Escom Powerstream 3.0 (<CODE>qs3.exe</CODE> -- QICstream v3?)</LI>
</UL>
<P>A te programy s± mniej lub bardziej pewne:
<P>
<UL>
<LI> Conner Backup Basics 1.0</LI>
<LI> Colorado Windows tape</LI>
<LI> CP Backup (marnuje miejsce na ta¶mie, ale poza tym jest w porz±dku)</LI>
</UL>
<P>
<P>W zasadzie wiêkszo¶æ programów pod DOS'em ca³kiem nadaje siê do formatowania
ta¶m. Program Conner Backup Basics v1.0 mia³ b³±d spowodowany z³± interpretacj±
specyfikacji QIC przez programistów (sic). B³±d ten zosta³ poprawiony w
wersji 1.1. <CODE>ftape</CODE> wykryje tê usterkê i nie ,,wysypie'' siê na niej.  
<P>  
<P>Od Dennisa T. Flaherty (<CODE>&lt;dennisf@denix.elk.miles.com&gt;</CODE>) dowiedzia³em
siê ostatnio, ¿e posiadacze Connera C260MQ (niestety tylko w USA) mog± otrzymaæ
wersjê 1.1 tego programu dzwoni±c pod numer 1-800-4Conner za darmo lub
p³ac±c tylko za dyskietkê. Dla innych pocieszenie - wersja dla Windows nie
ma tego b³êdu i powinna dzia³aæ dobrze. Niektóre wersje oprogramowania pod Windows'y
dla streamerów Colorado maj± 
<P>
<P>b³±d, ale <CODE>ftape</CODE> rozpoznaje
i ,,obchodzi'' go.
<P>Dobrym programem jest tak¿e Central Point Backup ale ten znów marnuje
drogocenne miejsce na ta¶mie gdy znajdzie jaki¶ uszkodzony sektor.
<P>UWAGA: Je¶li u¿ywasz innego oprogramowania pod DOS'a, nie wymienionego
przeze mnie, napisz do mnie  (
<A HREF="mailto:kjj@pobox.com">&lt;kjj@pobox.com&gt;</A> ¿ebym móg³ uaktualniæ powy¿sz± listê.
<P>
<P>
<P>
<H2>5.2 Retenstioning</H2>

<P>
<P>Ta¶my QIC s± szczególnie wra¿liwe na rozci±ganie. Powodem tego jest fakt, 
¿e podczas preformatowania zapisywana jest na nich informacja o 
sektorach, podczas gdy w innych rodzajach streamerów informacje 
synchronizacji (pozycjonowania) s± zapisywane wraz z twoimi danymi.
Je¶li taka ta¶ma rozci±gnie siê, mog± wyst±piæ przek³amania
odczytu (sektor siê wyd³u¿a). Oczywi¶cie im d³u¿sza ta¶ma, tym wiêksze
niebezpieczeñstwo uszkodzenia no¶nika.
<P>Dobrym rozwi±zaniem jest wiêc kilkuktrotne ,,retensionowanie'' (czyli
rozprê¿anie)  nowej ta¶my przed pierwszym u¿yciem (zapisem danych 
albo formatowaniem). Retensionowanie ta¶my zalecane jest tak¿e wtedy, 
gdy podczas odczytu wystêpuj± b³êdy oraz przed ka¿dym dokonaniem zapisu 
na ta¶mê.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
        # mt -f /dev/nftape retension
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>
<P>
<H2>5.3 Czyszczenie napêdu</H2>

<P>
<P>Powierzchnia ta¶my pokryta jest zwi±zkiem tlenu. Kiedy no¶nik styka siê
z g³owic± zostawia na jej powierzchni niewielk± ilo¶æ osadu. Co jaki¶
czas powiniene¶ j± czy¶ciæ. najlepiej u¿yæ miêkkiej szmatki
lub czego¶ z naturalnych w³ókien (¿eby nie porysowaæ g³owicy) oraz 
p³ynu czyszcz±cego zalecanego przez producenta streamera. (Producent
Jumbo-250 poleca zwyk³y czysty spirytus - swój ch³op - t³umacz). Sposób
czyszczenia powinien byæ opisany w instrukcji. 
<P>Jeszcze jedna uwaga: je¶li zacz±³e¶ korzystaæ z zupe³nie nowej ta¶my,
powiniene¶ tak¿e wyczy¶ciæ g³owicê - nowe ta¶my zostawiaj± wiêcej
osadu po pierwszym u¿yciu.
<P>Podziêkowania dla 
<A HREF="mailto:nealf@rcs.ee.washington.edu">Neal'a Friedman'a</A> za doradzenie aby te informacje umie¶ciæ w tym dokumencie.
<P>
<P>
<P>
<H2><A NAME="supp_drives"></A> 5.4 Napêdy wspó³pracuj±ce z <CODE>ftape</CODE> </H2>

<P>
<P>Wszystkie napêdy zgodne z QIC-117 <EM>oraz</EM> zgodne z QIC-40, 
80, 3010 lub 3020 powinny dzia³aæ. <CODE>ftape</CODE> rozpoznaje tak¿e
streamery QIC-WIDE i Travan (TR-1 to po prostu QIC-80 na 8 mm ta¶mie,
TR-2 i TR-3 to odpowiednio QIC-3010 i 3020).
<P>
<P>Na dzieñ dzisiejszy znane mi s± nastêpuj±ce urz±dzenia wspó³pracuj±ce z
<CODE>ftape</CODE>
<P>
<DL>
<P>
<DT><B>Alloy Retriever 250</B><DD><P>
<P>
<DT><B>Archive 5580i, XL9250i</B><DD><P>
<P>
<DT><B>Colorado DJ-10, DJ-20 (tzn: Jumbo 120, Jumbo 250)</B><DD><P>
<P>
<DT><B>Colorado 1400</B><DD><P>&lt;kosowsky@bellini.harvard.edu&gt; poinformowa³
mnie o k³opotach podczas archiwizowania 1GB danych za pomoc± tapera.
<P>
<DT><B>HP Colorado T1000</B><DD><P>dzia³a z ta¶mami 3M Travan 400M (TR-1) 120M.
Zg³oszono ju¿ kilkukrotnie, ¿e mt zawiesza siê, ale dzia³a z archiwami
utworzonymi przez tar. Je¶li chcesz pos³ugiwaæ siê cpio, korzystaj
raczej z ftape a nie z zftape. (&lt;millner@millner.bevc.blacksburg.va.us&gt;)
<P>Wiele osób mia³o problemy z zftape - napêd ci±gle zatrzymywa³ siê i wznawia³ pracê
(&lt;75104.1756@compuserve.com&gt;). Wydaje siê, ¿e winny jest napêd, który
zbyt szybko czyta dane i komputer gubi je; bufory DMA s± opró¿niane zanim
zd±¿± siê zape³niæ. Rozwi±zanie jest tu proste - u¿yæ nowszej wersji zftape
albo stosowaæ wiêksze bufory DMA. (&lt;millner@millner.bevc.blacksburg.va.us&gt;).
<P>
<DT><B>Conner C250MQ(T)</B><DD><P>Napêd ten zg³asza b³edy zapisu i czêsto repozycjonuje
ta¶mê (Frank Stuess z Nacamar Data Communications).
<P>
<DT><B>Conner TSM420R, TSM850R</B><DD><P>Modele 400 i 800 wspó³pracuj± tylko z ta¶mami TR-1.
<P>
<DT><B>Conner TST3200R</B><DD><P>Pracuje z ta¶mami TR-3 (tzn. tylko pojemno¶æ 1600MB) przy prêdko¶ci 1Mbps. 
Wspó³pracuje te¿ z QIC-WIDE 400m (Sony 5122?) (&lt;chris@cs.wmich.edu&gt;).
Obs³uguje te¿ ta¶my TR-3, QIC-3010 oraz QIC-3020. Napêd dostarczany jest 
z kontrolerem FDC z 2MB RAMU na pok³adzie.
<P>
<P>Prawdopodobnie wspó³pracuje z ftape 2.05 je¶li pod³±czony jest do 
szybkiego kontrolera (¿eby móc korzystaæ z QIC-3020). Niektórzy
nie mog± odczytywaæ rzadkich dyskietek. Prawdopodobnie trzeba
grzebaæ w IRQ/portach/DMA (&lt;chris@yakkocs.wmich.edu&gt;).
<P>
<DT><B>Conner TST800R</B><DD><P>Dzia³± z ta¶mami TR-1, Sony QW5122F (210m) i DC2120. Ponoæ pracuje
z ftape 2.02e (ale nie  2.03b) oraz z v2.05 (&lt;khp@pip.dknet.dk&gt;).
Wymaga patcha ''the length patch''. Zg³oszono mi, ¿e mo¿esz potrzebowaæ 
zmodyfikowaæ Makefile ¿eby upewniæ siê, ¿e ftape odwo³uje siê do pierwszego
(PRIMARY) kontrolera dyskietek (&lt;jzc@primenet.com&gt;). Pojawia siê tak¿e
b³±d "Timer expired" gdy u¿ywane s± ta¶my TR-1 i ftape 2.05-2.07)
(&lt;les@amc.uva.nl&gt;).
<P>
<DT><B>Conner CTT3200</B><DD><P>CTT3200 jest przypuszczalnie odpowiednikiem Iomega Ditto 3200. Dzia³a
z do³±czonym kontrolerem 2Mbps ale przy szybko¶ci 1Mbps. Na niektórych
maszynach nie dzia³a pod DOSem (&lt;jmorris@dtx.net&gt;).
<P>
<DT><B>Conner 1.7G Tapestor (TSM1700R)</B><DD><P>
<P>Dzia³a z no¶nikami QIC-WIDE (&lt;pschmidt@slip.net&gt;). Czê¶ciowo tak¿e
z QIS-3200. Je¶li u¿ywasz kontrolera HSC-2, musisz zmieniæ numer kana³u DMA
(zwiêkszyæ o 1, kana³ 2? - w Makefile). Potem musisz zmodyfikowaæ plik
Makefile ftape'a, ¿eby ten uwzglêdni³ zmiany. Jednak, nawet z tymi
poprawkami ftape nie dzia³a do koñca poprawnie (co to znaczy flaky???)
(&lt;ttait@tiac.net&gt;). 
Kontroler HSC mo¿e nie dzia³aæ w trybie 2Mbps - wy¶wietlany jest tylko
komunikat "dumb tape stop" i koniec. (&lt;ttait@tiac.net&gt;).
<P>
<DT><B>Escom or Archive (Hornet) 31250Q</B><DD><P>
<P>
<DT><B>Exabyte EXB-1500</B><DD><P>Dzia³a z ta¶mami QIC-3010, wymaga jednak ³atki (,,the length patch'').
<P>
<DT><B>Exabyte TR-3</B><DD><P>
<DT><B>Irwin 80SX, Insight 80Mb</B><DD><P>
<P>
<DT><B>Iomega 250</B><DD><P>
<P>
<DT><B>Iomega Ditto Tape Insider 420, 1700</B><DD><P>
<P>
<DT><B>Iomega Ditto Tape Insider 3200</B><DD><P>W³a¶nie tego streamera u¿ywam. Z mojego do¶wiadczenia wiem, ¿e
standardowe ustawienie jumperów uniemo¿liwia poprawne dzia³anie
napêdu. Numer irq i ioport pozostaw bez zmian (odpowiednio 6 i 0x370)
ale zmieñ DMA z 3 na 2.
<P>W starszych wersjach <CODE>ftape</CODE> trzeba dodaæ nastêpuj±c± liniê do 
pliku <CODE>vendors.h</CODE>:
<CODE>{0x08882, 80, wake_up_colorado, "Iomega 3200"}</CODE>
<P>Problemy wystêpuj± tak¿e z ftape v2.07 i j±drem 1.12.13. Jakiegokolwiek
akceleratora by nie u¿ywaæ, na niektórych komputerach,
napêd mo¿e byæ u¿yty tylko raz (&lt;erwin@box.nl&gt;). Czasami, tak¿e po 
pierwszym zapisie/odczycie, sterownik uznaje ta¶mê za zabezpieczon± przed zapisem
(&lt;erwin@box.nl&gt;, &lt;M.J.Ammerlaan@dutiwy.twi.tudelft.nl&gt;).
Zg³oszono raz wypadek przewiniêcia ta¶my poza swój koniec (czyli urwania jej...).
Na inny b³±d natrafiono podczas tworzenia archiwum komend± <CODE>dd</CODE>. Na pocz±tku dzia³a
poprawnie ale potem streamer zatrzymuje siê, przewija ta¶mê do pocz±tku i
zaczyna czytaæ a¿ do koñca ta¶my. Dzieje siê tak najprawdopodobniej dlatego, ¿e
sterownik zatrzymuje ta¶mê na chwilê, co powinno spowodowaæ przewiniêcie jej
o 3 segmenty w ty³, ale zamiast tego ta¶ma przewija siê do pocz±tku. Patch, który
mia³ naprawiæ te b³êdy niestety nie dzia³a.
<P>
<DT><B>Iomega Ditto 800 Insider</B><DD><P>Mo¿na u¿ywaæ ta¶m Travan TR1, TR2 albo DC2120, ale trzeba u¿yæ ³atki ,,the length patch''
<P>
<P>(&lt;klein@informatik.uni-rostock.de&gt;).
<P>
<DT><B>Mountain FS8000</B><DD><P>
<P>
<DT><B>Reveal TB1400</B><DD><P>
<P>Zg³oszono, ¿e nie dzia³a z j±drem 1.3.79 i ftape (nie podano numeru wersji)
oraz j±drem 1.2.13 i zftape 1.04 (&lt;colin@colina.demon.co.uk&gt;).
<P>
<DT><B>Summit SE 150, SE 250</B><DD><P>
<P>
<DT><B>Tallgrass FS300</B><DD><P>Je¶li twój kontroler to AHA1542B, musisz zwiêkszyæ jego czas bus-on/bus-off.
Antti Virjo (<CODE>&lt;klanvi@uta.fi&gt;</CODE>), pisze, ¿e mo¿na tego dokonaæ
zmieniaj±c <CODE>CMD_BUSON_TIME</CODE> w pliku <CODE>linux/drivers/scsi/aha1542.c</CODE> z 
4 na 12.
<P>
<DT><B>Teac 800</B><DD><P>
<P>
<DT><B>Memorex tape drive backup system</B><DD><P>
<P>
<DT><B>Wangtek 3040F, 3080F</B><DD><P>
<P>
</DL>
<P>W pliku <CODE>vendors.h</CODE> (katalog linux/drivers/char/ftape) znajduje siê
aktualna lista urz±dzeñ obs³ugiwanych przez dan± wersjê <CODE>ftape</CODE>'a.
<P>Je¶li chodzi o dobór sprzêtu, to chocia¿ nie chcia³bym tu specjalnie
krytykowaæ kontretnych urz±dzeñ, dosz³y mnie s³uchy, ¿e Colorado 
Dj-20 (czyli Jumbo 250 - mój sprzêt! - t³umacz) jest raczej ha³a¶liwy
(jak Jumbo Jet, ale co z tego? :( ). Mówi siê, ¿e nawet 5-10 razy
g³o¶niejszy od Connera (jakby to ha³as mia³ jakikolwiek wp³yw na
dane - po prostu nie robiæ backupów w nocy i po k³opocie :).
<P>UWAGA: Je¶li posiadasz sprzêt nie wymieniony na tej li¶cie (albo <CODE>vendors.h</CODE>)
, który mimo to dobrze wspó³pracuje z <CODE>ftape</CODE>'m zg³o¶ ten
fakt autorowi HOWTO (<CODE>&lt;kjj@pobox.com&gt;</CODE>).
<P>
<H2>5.5 kontrolery wspó³pracuj±ce z <CODE>ftape</CODE></H2>

<P>
<P><CODE>ftape</CODE> obs³uguje nastêpuj±ce specjalne kontrolery :
<P>
<UL>
<LI> Colorado FC-10, FC-20</LI>
<LI> Mountain MACH-2</LI>
<LI> Iomega Tape Accelerator II</LI>
<LI> 2Mbps controllers (posiadaj±ce i82078-1 fdc)</LI>
</UL>
<P>Obs³ugê kontrolera FC-10 w³±czono do <CODE>ftape'</CODE>a w wersji 1.12.
Wiêcej informacji mo¿na znale¼æ w plikach <CODE>RELEASE-NOTES</CODE> i 
<CODE>Makefile</CODE> w pakiecie <CODE>ftape</CODE>.
Wersje 2.03 sterownika powinny obs³ugiwaæ ju¿ FC-20, ale dla
pewno¶ci sprawd¼ w <CODE>RELEASE-NOTES</CODE>.
<P>MACH-2 dzia³a ze sterownikiem w wersji 1.14d wzwy¿.
<P>Aby móc korzystaæ z Iomega Tape Accelerator II, musisz u¿yæ <CODE>-DMACH2</CODE> (Makefile) 
oraz ustawiæ poprawne adresy I/O, IRQ oraz DMA. Bêdzie to dzia³aæ przynajmniej
z <CODE>ftape-2.02</CODE> (wypróbowane przez Scott'a Bailey'a 
<A HREF="mailto:sbailey@xcc.mc.xerox.com">&lt;sbailey@xcc.mc.xerox.com&gt;</A>)
<P>
<P>
<H3>Iomega Ditto Dash i inne kontrolery 2Mbps</H3>

<P>
<P>Iomega Ditto Dash i inne kontrolery z mo¿liwo¶ci± transferu 2mbps u¿ywaj±
uk³adu Intel 82078-1. Obs³uga tego uk³adu jest ca³y czas w fazie rozwoju. 
Prace maj± byæ zakoñczone w styczniu lub lutym '97 (czyli ju¿ dawno temu).
Na razie jednak kontroler ten dzia³a z normaln± prêdko¶ci± 1Mbps.
<P>
<H2><A NAME="unsupp_drives"></A> 5.6 Napêdy <EM>nie</EM> wspó³pracuj±ce z <CODE>ftape</CODE></H2>

<P>
<P>
<UL>
<LI> Wszystkie napêdy pod³±czane do portu równoleg³ego (np Colorado Trakker) 
To nie do koñca jest ju¿ prawd± - patrz punkt 
<A HREF="#tlumacz">Od t³umacza</A>
</LI>
<LI> Irwin AX250L / Accutrak 250. (niezgodne z  QIC-80 drive)</LI>
<LI> IBM Internal Tape Backup Unit (odpowiednik Irwin AX250L)</LI>
<LI> COREtape light</LI>
</UL>
<P>Jak ju¿ wcze¶niej wspomnia³em WSZYSTKIE napêdy pod³±czane do LPT nie s± obs³ugiwane
(a ja ju¿ wcze¶niej zauwa¿y³em, ¿e to siê zmieni³o ;) - t³umacz). Jest to spowodowane
tym, ¿e u¿ywaj± one innego sposobu komunikowania siê z komputerem, który nie jest zgodny
z QIC-117.
<P>Irwin AX250L oraz IBM Internal Tape Backup Unit nie wspó³pracuj± z <CODE>ftape</CODE>'m
poniewa¿ s± zgodne jedynie z QIC-117 ale nie z QIC-80 (u¿ywaj± w³asnego formatu
(''servo (Rhomat)''). Nie wiem niestety nic o tym formacie ani gdzie mo¿na zdobyæ 
jakie¶ informacje o nim. 
<P>COREtape light nie reaguje na komendy inicjuj±ce, wysy³ane przez sterownik, co
czyni ten napêd bezu¿ytecznym.
<P>Iomega 2GB Ditto tak¿e nie dzia³a z <CODE>ftape</CODE>'m, poniewa¿ u¿ywa w³asnego
formatu, na temat którego Claus (zarz±dzaj±cy <CODE>ftape</CODE>) nie móg³ uzyskaæ
¿adnych informacji.
<P>
<P>
<H2>5.7 Wspó³praca zewnêtrznego streamera z  <CODE>ftape</CODE>'m</H2>

<P>
<P>Je¶li masz kontroler FDC, posiadaj±cy ¿eñskie ³±cze DB37 i masz 
mo¿liwo¶æ dostarczenia zasilania do streamera, mo¿esz u¿ywaæ go 
z <CODE>ftape'm</CODE>. Dobra, nie jest to zbyt zrozumia³e. Spróbujmy inaczej.
Niektóre starsze kontrolery FDC maj± z³±cze DB37 na krawêdzi, s³u¿±ce do 
pod³±czania zewnêtrznych stacji dysków.
<P>Je¶li zaopatrzysz siê w odpowiedni kabel pod³±czany do tego wej¶cia (czytaj:
sam sobie go zrobisz), mo¿esz zmusiæ <CODE>ftape</CODE>'a do obs³ugi twojego tasiemca.
Sterownik nie rozró¿nia bowiem zewnêtrznych i wewnêtrznych urz±dzeñ. I dlatego
dla niego oba warianty s± identyczne.
<P>
<UL>
<LI> Pins 20-37: GROUND</LI>
<LI>    1: +12 Volt (POWER)</LI>
<LI>    2: +12 Volt return (GROUND)</LI>
<LI>    3: +5 Volt return (GROUND)</LI>
<LI>    4: +5 Volt (POWER)</LI>
<LI>    5: 2</LI>
<LI>    6: 8</LI>
<LI>    7: 10</LI>
<LI>    8: 12</LI>
<LI>    9: 14</LI>
<LI>    10: 16</LI>
<LI>    11: 18</LI>
<LI>    12: 20</LI>
<LI>    13: 22</LI>
<LI>    14: 24</LI>
<LI>    15: 26</LI>
<LI>    16: 28</LI>
<LI>    17: 30</LI>
<LI>    18: 32</LI>
<LI>    19: 34</LI>
</UL>
<P>UWAGA!! - dostêpny jest ju¿ patch <CODE>parport</CODE>, który umo¿liwia obs³ugê urz±dzeñ
pod³±czanych do LPT (nie tylko streamerów) oraz patch obs³uguj±cy Trakkera (patrz punkt
<A HREF="#tlumacz">Od t³umacza</A>). 
<P>Wtyczka zasilania to ta ma³a, taka jak w stacji 3,5". Musisz tak± wtyczkê
pod³±czyæ do gniazda DB37. Je¶li chcesz u¿yæ tylko jednego kable, mo¿esz u¿yæ
50 ¿y³owego i u¿yæ kilku po³±czeñ dla zasilania (i uziemienia).
<P>Dotychczas nikt nie zg³osi³ mi, ¿e takie co¶ dzia³a. Je¶li tobie siê uda
pisz!
<P>
<P>
<H2><A NAME="pci-boxes"></A> 5.8 P³yty g³ówne PCI i <CODE>ftape</CODE></H2>

<P>
<P>Niestety, niektóre p³yty g³ówne stwarzaj± problemy podczas u¿ywania 
<CODE>ftape</CODE>'a. Niektórzy mieli k³opoty z odpaleniem <CODE>ftape</CODE>'a na p³ycie
PCI, a na zwyk³êj 386-ce z ISA program chodzi³ bez problemów (z tym samym 
streamerem). Je¶li ty tak¿e masz podobny problem, przejrzyj plik <CODE>README.PCI</CODE>
w katalogu ftape'a.
<P>
<P>
<P>
<H2><A NAME="s6">6. Archiwizowanie i odtwarzanie danych</A></H2>

<P>
<P>Punkt ten opisuje niektóre funkcje  <CODE>tar</CODE> i <CODE>mt</CODE>.
<P>
<P>
<H2><A NAME="write-backup"></A> 6.1 Archiwizowanie</H2>

<P>
<P>Do tego celu s³u¿± <CODE>tar</CODE>, <CODE>dd</CODE>, <CODE>cpio</CODE>, oraz <CODE>afio</CODE>.
Jednak aby móc w pe³ni wykorzystaæ mo¿liwo¶ci swojej zabawki bêdziesz musia³ 
u¿yæ komendy <CODE>mt</CODE>. Na pocz±tek radzê poznaæ <CODE>tar</CODE>, poniewa¿
za jego pomoc± mo¿na zarchiwizowaæ ca³e drzewo katalogów oraz odtworzyæ
pojedyncze pliki. <CODE>cpio</CODE> tworzy mniejsze archiwa, jest bardziej
elastyczny od <CODE>tar</CODE>'a, chocia¿ nie ma niektórych opcji, jak np nadawanie
nazw woluminom. <CODE>afio</CODE> tworzy archiwa, w których ka¿dy plik
jest spakowany a nastêpnie do³±czony do archiwum. To pozwala odzyskaæ pliki
znajduj±ce siê za miejscem wyst±pienia b³êdu (np uszkodzania no¶nika). Je¶li
takie archiwum utworzone by³oby <CODE>tar</CODE>'em i <CODE>gzip</CODE>'em wszystkie dane
znajduj±ce sie za tym miejscem zosta³yby utracone! (Dla mnie jest to 
dobry powód, ¿eby nie kompresowaæ danych przy archiwizacji).
Wybór metody archiwizacji zale¿y od sytuacji oraz zalet i wad ka¿dego z
tych programów. Polecam zapoznaæ siê z ka¿dym z nich i samemu oceniæ
ich walory. Mo¿liwe jest, ¿e w przysz³o¶ci dokument ten zawieraæ bêdzie
wiêcej informacji na ten temat.
<P>No to bierzmy siê do roboty!
<P>Aby zachowaæ katalog <CODE>/usr/src/linux</CODE> wraz z podkatalogami
u¿ywaj±c <CODE>tar</CODE>'a trzeba wydaæ polecenia:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
        # cd /usr/src
        # tar cf /dev/ftape linux
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>T± metod± dane zostan± zapisane bez kompresji, ale komputer
bêdzie móg³ nad±¿yæ z dostarczeniem danych do streamera (Ta¶ma nie 
bêdzie co chwila przewijana w tê i spowrotem). Je¶li chcesz
skompresowaæ dane u¿yj parametr(*) <CODE>-z</CODE>, np:
<P>`<CODE>tar czf /dev/ftape linux</CODE>' 
<P>Wiêcej informacji o  <CODE>tar</CODE>, <CODE>dd</CODE> i <CODE>mt</CODE> mo¿na znale¼æ 
na stronach porêcznika (man pages) i w plikach texinfo do³±czonych
do tych programów.
<P>(*) <CODE>tar</CODE> zak³ada, ¿e piersze parametr jest opcj±/parametrem programu, nie trzeba
wiêc u¿ywaæ `<CODE>-</CODE>'. Na przyk³ad  komendy `<CODE>tar xzf /dev/ftape</CODE>' oraz 
`<CODE>tar -xzf /dev/ftape</CODE>' s± interpretowane identycznie.
<P>
<P>
<H2>6.2 Odtwarzanie danych</H2>

<P>
<P>Dobra, teraz odtworzymy dane zapisane w poprzednim punkcie 
(
<A HREF="#write-backup">Archiwizowanie</A>). Wpisz:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
        tar xf /dev/ftape
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>i to wszystko...
<P>Je¶li skompresowa³e¶ dane, napisz:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
        tar xzf /dev/ftape
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Na samym koñcy archiwum <CODE>gzip</CODE> najprawdopodobniej uraczy
ciê komunikatem o jakich¶ smieciach (co zakoñczy siê komunikatem
'broken pipe' - tu urwane archiwum). Zignoruj to.
<P>Informacje o innych narzêdziach znajdziesz na stronach podrêcznika.
<P>
<H2>6.3 Weryfikacja archiwum</H2>

<P><CODE>tar</CODE> posiada opcjê <CODE>d</CODE> która umo¿liwia wykrycie ró¿nic miêdzy
archiwum na ta¶mie i plikami na dysku. ¯eby zweryfikowaæ poprawno¶æ 
zapisanych danych napisz:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
        tar df /dev/ftape
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>
<P>Je¶li nie masz na swoim dysku strony podrêcznika do <CODE>tar</CODE>, to listê
opcji mo¿esz otrzymaæ pisz±c:
`<CODE>tar --help 2>&amp;1 | less</CODE>'
<P>
<H2>6.4 Zapisywanie kilku(nastu) archiwów na jednej ta¶mie</H2>

<P>
<P>¯eby umie¶ciæ kilka archiwów na jednej ta¶mie musisz u¿yæ programu
<CODE>mt</CODE>. Je¶li u¿ywasz, której¶ z popularnych dystrybucji 
(Slackware, Debian albo RedHat) najprawdopodobniej ma¿ ju¿ go 
zainstalowanego.
<P>Programy takie jak <CODE>tar</CODE> and <CODE>cpio</CODE> tworz± pojedyncze Ta¶mowe ARchiwum
i nie maj± bladego pojêcia o pozycjonowaniu ta¶my (odnajdywaniu konkretnego 
archiwum na ta¶mie), one po prostu czytaj± albo zapisuj± co im siê pod g³owice
napatoczy. <CODE> mt</CODE> potrafi przewijaæ ta¶mê do przodu i do ty³u ale nie umie 
czytaæ danych. Jak ju¿ pewnie zauwa¿y³e¶ umiejêtne pos³ugiwanie siê 
<CODE>tar</CODE>'em lub <CODE>cpio</CODE> <EM>oraz</EM> <CODE>mt</CODE> pozwoli na swobodne
przemieszczanie siê po ta¶mie i pe³n± nad ni± kontrolê.
<P>Aby skorzystaæ z dobrodziejstw <CODE>mt</CODE> musisz korzystaæ z pseudo-plików
urz±dzeñ <CODE>nrft[0-3]</CODE> (<CODE>nftape</CODE>), np:
<CODE>mt -f /dev/nftape fsf 2</CODE>
spowoduje przesuniêcie ta¶my o dwa pliki (file marks) do przodu (pliki 
utworzone przez np <CODE>tar</CODE>'a). Potem u¿ywaj±c <CODE>tar</CODE>'a lub <CODE>cpio</CODE> 
odczytujemy interesuj±ce nas pliki.
<P>Najczê¶ciej pliki <CODE>nrft[0-3]</CODE> (tzw non-rewinding - czyli takie, które 
nie powoduj± przewiniêcia ta¶my automatycznie do pocz±tku po ka¿dej zakoñczonej operacji)
u¿ywane s± do do³±czaniam nowego pliku na koñcu ta¶my. A oto konkretny przyk³ad:
<P>
<UL>
<LI> W³ó¿ kasetkê do napêdu. W niektórych urz±dzeniach mo¿e to spowodowaæ automatyczne
przewiniêcie ta¶my do pocz±tku.</LI>
<LI> wydaj polecenie End-of-Tape (na koniec ta¶my) urz±dzeniu nrft

<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
 mt -f /dev/n???? eof
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>


Ta¶ma powinna zostaæ przesuniêta na koniec ta¶my (a konkretnie - pomiêdzy
dwa znaczniki End-Of-File (EOF) 2*EOF=EOT)  . Teraz napêd oczekuje kolejnych
komend i nie zacznie przewijaæ ta¶my dopóki program/u¿ytkownik
nie wyda stosownej komendy (np czytania/zapisu/przewiniêcia
usuniêcia modu³u ftape z pamiêci itd.)
Uwaga: na urz±dzeniach QIC mo¿na u¿yæ krótszej komendy:
`<CODE>mt eof</CODE>'
</LI>
<LI> Teraz g³owica ta¶my ustawiona jest dok³adnie na znaku EOT
(Koniec Ta¶my). Nie oznacza to jednak, ¿e w tym miejscu koñczy siê 
ta¶ma (no proszê...), tylko ¿e tu koñczy siê ostatni plik archiwalny.
Reszta ta¶my jest pu¶ciutka i czeka na dane. Je¶li teraz rozka¿emy
komputerowi zapisaæ co¶ na ta¶mie, ten do³±czy nowy plik bez kasowania
starych. Je¶li za¶ zechcemy odczytaæ z ta¶my wyst±pi b³±d (Nie ma przecie¿
czego czytaæ). Wracaj±c do znaku EOT - sk³ada siê on z dwóch znaków
EOF (Koniec pliku). Je¶li zapisujemy co¶ na koniec ta¶my, drugi z tych 
znaków jest automatycznie kasowany, a pierwszy pozostaje i pó¼niej
bêdzie interpretowany jako zwyk³y znacznik koñca pliku.
Zapisywanie znaku EOF jest dokonywane przez program (na koñcu ka¿dego 
pliku) albo przez sterownik, gdy wykonywana jest instrukcja
close().</LI>
<LI> Mo¿emy ju¿ zapisywaæ dane... 

<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# tar cf /dev/ftape linux
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>

</LI>
<LI> A teraz uwaga: <B> Przewiñ ta¶mê do pocz±tku</B>. <CODE>ftape</CODE>
i <CODE>zftape</CODE> przechowuj± niektóre dane (które powinny byæ zapisane w
nag³ówku ta¶my) w pamiêci operacyjnej. Dane te s± umieszczane na 
ta¶mie <B>dopiero wtedy, gdy zostaje ona przewiniêta!</B> Buforowanie
to jest potrzebne, poniewa¿ bez niego komputer musia³by uaktualniaæ nag³ówek
no¶nika, po ka¿dej operacji zapisu, a ci±g³e przewijanie kasetki  
jest czynno¶ci± do¶æ zarówno d³ugotrwa³± jak i niezbyt ,,zdrow±'' dla ta¶my.
Wad± tego rozwi±zania jest mo¿liwo¶æ utraty danych, gdy zapomnisz o 
przewiniêciu ta¶my. 
</LI>
</UL>
<P>
<H2>6.5 Do³±czanie nowych plików do archiwum</H2>

<P>
<P>,,Czy mo¿na rozszerzaæ archiwum - utworzyæ je a po¼niej do³±czaæ pliki
na jego koñcu?''
<P>Nie. Chocia¿ w dokumentacji <CODE>tar</CODE>'a stoi jak byk, ¿e za pomoc±
<CODE>tar -Ar</CODE>' mo¿na tego dokonaæ, z <CODE>ftape</CODE>'m to nie dzia³a 
(przynajmniej na razie).
<P>
<H2>6.6 Montowanie/demontowanie <I>(mount/umount)</I> ta¶m</H2>

<P>
<P>Jako, ¿e streamer nie tworzy ¿adnego formalnego systemu plików 
(file system) na ta¶mie, nie mo¿na u¿ywaæ komendy mount/umount.
Operacji na zawarto¶ci no¶nika dokonuje siê tylko przy
u¿yciu <CODE>tar</CODE>'a albo innego programu <EM>przeznaczonego</EM>
do obs³ugi streamera.
<P>
<P>
<P>
<H2><A NAME="s7">7. Tworzenie dyskietki systemowej (startowej) dla <CODE>ftape</CODE></A></H2>

<P>
<P>Niniejszy rozdzia³ zosta³napisany przez Clausa T&oslash;ndering
<CODE>&lt;ct@login.dknet.dk&gt;</CODE>.
<P>Kiedy ju¿ zostaniesz szczê¶liwym w³a¶cicielem streamera i ca³ej kolekcji
tasiemek z kopiami bezpieczeñstwa zapytasz siê pewnie: ,,Je¶li ca³y 
dysk twardy szlag we¼mie i stracê wszystkie dane, w jaki sposób odtworzê 
zawarto¶æ moich ta¶m?''
<P>Bêdziesz potrzebowa³ zapasowej dyskietki startowej, zawieraj±cej
odpowiednie pliki (/dev/*rft*) oraz oprogramowania umo¿liwiaj±cych
odtworzenie twojego twardziela z ta¶m. 
<P>Pierwsz± rzecz±, któr± powiniene¶ zrobiæ zanim zaczniesz czytaæ dalej
jest zapoznanie siê ,,Bootdisk HOWTO'' napisanym przez Grahama Chapmana
<A HREF="mailto:grahamc@zeta.org.au">&lt;grahamc@zeta.org.au&gt;</A>.
Dokument ten zawiera wszystkie przydatne informacje na temat tworzenia
dyskietek systemowych. Poni¿szy tekst zawiera kilka dodatkowych wskazówek,
które u³atwi± ci pracê z Bootdisk-HOWTO.
<P>
<UL>
<LI> Nie bêdziesz potrzebowa³ <CODE>/etc/init</CODE>, <CODE>/etc/inittab</CODE>, 
<CODE>/etc/getty</CODE>, ani <CODE>/etc/rc.d/*</CODE>. Je¶li Linux nie znajdzie 
<CODE>/etc/init/</CODE>, uruchomi shell <CODE>/bin/sh</CODE> na twojej konsoli, 
który wystarczy do odtworzenia danych. Skasowanie tamtych plików 
zwiêkszy ilo¶æ wolnego miejsca na dyskietce, którego bêdziesz prawdopodobnie 
potrzebowa³.</LI>
<LI> Zamiast klasycznego <CODE>/bin/sh</CODE> u¿yj jakiego¶ ma³ego jego
odpowiednika. Mo¿na je znale¼æ na dyskietkach startowych wchodz±cych w
sk³ad ka¿dej dystrybucji Linuxa(RedHat, Debian....). To tak¿e da ci kilka
dodatkowych kilobajtów na dyskietce. Sugerowa³bym tu <CODE>ash</CODE>, który
jest bardzo ma³y (oko³o 62KB), a przy tym zgodny z  <CODE>bash</CODE>'em.</LI>
<LI> Plik <CODE>/etc/fstab</CODE>, który zostanie umieszczony na dystkietce
powinien wygl±daæ mniej wiêcej tak:
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
/dev/fd0        /               minix   defaults
none            /proc           proc    defaults
/dev/hda        /mnt            ext2    defaults
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>

Zaraz po wystartowaniu systemu z dystketki wpisz:
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mount -av
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>

co spowoduje ,,zamontowanie'' </LI>
<LI> Zanim odwo³asz siê do streamera pamiêtaj o zdemontowaniu stacji dyskietek.
Je¶li tego nie zrobisz, system pozdrowi ciê komunikatem:
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
Unable to grab IRQ6 for ftape driver
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>

Pamiêtakj bowiem, ¿e streamer i stacja dysków u¿ywaj± tego samego przerwania.
To oznacza, ¿e bêdziesz <B>musia³</B> za³adowaæ dyskietkê startow± do
RAMDYSK'u. Jest to o tyle niewygodne, ¿e programy s³u¿±ce do odtwarzania
zawarto¶ci ta¶my nie mog± byæ uruchamiane z  dyskietki. Masz dwie mo¿liwo¶ci:
<OL>
<LI>  Umie¶æ programy, których u¿ywasz do obs³ugi streamera (<CODE>tar</CODE>, <CODE>cpio</CODE>...)
na dyskietce systemowej (w³a¶nie po to potrzebowa³e¶ sporo wolnego miejsca
na niej). Programy te zostan± zgrane do RAMDYSK'u.</LI>
<LI>    Zanim przyst±pisz do odtwarzania danych, skopiuj <CODE>tar</CODE>'a (albo
<CODE>cpio</CODE> albo ....) na twardy dysk i stamt±d je uruchamiaj.</LI>
</OL>
</LI>
<LI>  Oprócz programów archiwizuj±cych potrzebowa³ bêdziesz pewnie <CODE>mt</CODE>.
Umie¶æ go tak¿e na swojej dyskietce.</LI>
<LI>    Upewnij siê, ¿e pseudo plik streamera (np <CODE>/dev/nrft0</CODE>) tak¿e
znajduje siê na niej.</LI>
<LI>    Na koniec : <B>WYPRÓBÓJ J¡;</B>. Oczywi¶cie nie namawiam ciê do 
wykasowania ca³ej zawarto¶ci twardziela, ¿eby zobaczyæ, czy bêdziesz móg³
go odtworzyæ (czynno¶æ trochê samobójcza). Polecam jednak za³adowanie
systemu z tej dyskietki i spróbowanie przynajmniej wy¶wietlenia listy
plików znajduj±cych siê na ta¶mie.</LI>
</UL>
<P>
<P>
<H2><A NAME="s8">8. Czêsto zadawane pytania (FAQ)</A></H2>

<P>
<P>Poni¿ej przytoczone zosta³y pytania, które mog± zostaæ potraktowane
jako FAQ. Je¶li uwa¿asz, ¿e poni¿sza lista powinna zostaæ rozszerzona,
napisz do mnie (do³±cz odpowiedzi na zadane pytania <CODE>:)</CODE> dziêki! )
<P>
<H2>8.1 Czy <CODE>ftape</CODE> wspó³pracuje z Iomega 2GB?</H2>

<P>Niestety, nie. Iomega u¿ywa w³asnego formatu zapisu na swoich ta¶mach, 
niezgodnego z QIC. Administrator <CODE>ftape</CODE>'a nie móg³ uzyskaæ dokumentacji
tego formatu od producenta.
<P>
<H2>8.2 Jak szybki jest <CODE>ftape</CODE>?</H2>

<P>U¿ywaj±c <CODE>ftape</CODE>'a mo¿na osi±gn±æ ca³kiem przyzwoite prêdko¶ci 
zapisu/odczytu. Oczywi¶cie wszystko zale¿y od sprzêtu: Colorado DJ-20
(Jumbo 250) oraz kontroler Adaptec 1542CF, weryfikuj±c 70MB archiwum 
utrzymywa³ sta³± prêdko¶æ transferu danych na poziomie 4.25MB/min
(bez kompresji). Prêdko¶æ <CODE>ftape</CODE>'a zale¿y g³ównie od mo¿liwo¶ci 
kontrolera FDC: AHA1542CD posiada kontroler ''post-1991 82077'' i mo¿e przesy³aæ
dane z szybko¶ci± 1Mbit/sek. Je¶li twój FDC mo¿e przesy³aæ tylko 500Kbit/sek
wydajno¶æ twojego systemu bêdzie prawdopodobnie o oko³o po³owê mniejsza.
<P>
<H2>8.3 Jak zmienia siê ,,trace-level''?</H2>

<P>
<P>,,Trace level'' (poziom ¶ledzenia) lub ,tracing'' jest to parametr 
mówi±cy sterownikowi ile (i jakie) informacje o pracy napêdu 
przekazywaæ na konsolê.
<P>Poszczególne warto¶ci tego parametru maj± nastêpuj±ce znaczenie:
<P>
<UL>
<LI>0 Wy¶wietl informacje o b³êdach w sterowniku (bugs)</LI>
<LI>1 + B³êdy pracy napêdu</LI>
<LI>2 + Ostrze¿enia (warnings)</LI>
<LI>3 + Informacje (well?)</LI>
<LI>4 + Wiêcej informacji</LI>
<LI>5 + Program flow (komendy programu)</LI>
<LI>6 + Informacje z FDC/DMA</LI>
<LI>7 + Przep³yw danych</LI>
<LI>8 + Wszystko inne</LI>
</UL>
<P>Warto¶æ tego parametru mo¿na zmieniæ na trzy sposoby:
<P>
<H3>Sposób 1. <CODE>insmod</CODE></H3>

<P>Je¶li twój <CODE>ftape</CODE> jest modu³em, mo¿esz zdefiniowaæ poziom jako
opcjê tej komendy.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
         /sbin/insmod ftape.o tracing=&lt;poziom-¶ledzenia>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>
<H3>Sposób 2. Zmiana ,,trace-level'' przy pomocy <CODE>mt</CODE></H3>

<P>Poziom ¶ledzenia mo¿na tak¿e zmieniæ stosuj±c ma³± ,,sztuczkê''. 
Wykorzystuj±c komendê <CODE>fsr</CODE> programu <CODE>mt</CODE> mo¿emy zmieniæ 
ten poziom. <CODE>zftape</CODE> niestety nie reaguje na to.
<P>
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
        mt -f /dev/ftape fsr &lt;poziom-¶ledzenia>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Stosowanie komendy <CODE>fsr</CODE> jest <EM>nieformaln±</EM> metod± zmiany
poziomu ¶ledzenia. W przysz³o¶ci najprawdopodobniej niemo¿liwe 
bêdzie u¿ycie jej.
<P>
<H3>Sposób 3. Rekompilacja sterownika</H3>

<P>Plik <CODE>tracing.c</CODE> zawiera liniê <CODE>int tracing=3;</CODE> - tutaj
w³a¶nie zdefiniowana jest domy¶lna warto¶æ ,,tracingu''. 
Zmieñ 3 na  0..8 i skompiluj.
<P>
<H2>8.4 Czy mogê wymieniaæ ta¶my z kim¶, kto u¿ywa MS-DOS?</H2>

<P>
<P>Nie. Chocia¿ programy DOS'owskie stosuj± siê do wszystkich zaleceñ firmy QIC 
je¶li chodzi o specyfikacjê QIC-80, nie ma jeszcze programów, które pozwala³yby
stosowaæ ta¶my nagrane w DOS'ie. Nie powinno byæ k³opotów z napisaniem takiego 
programu, pewnie wiêkszym problemem by³oby stworzenie przyjaznego interface'u 
u¿ytkownika...
<P>
<H2>8.5 Jak to zrobiæ ... z <CODE>tar</CODE>'em?</H2>

<P>Najlepiej przeczytaæ strony podrêcznika (<CODE>man</CODE>) albo <CODE>info</CODE>
dotycz±ce <CODE>tar</CODE>'a. Je¶li nie masz ¿adnej z nich, mo¿esz spróbowaæ
'<CODE>tar --help 2>&amp;1 | less</CODE>'.
<P>Je¶li twój <CODE>tar</CODE> jest v.1.11.1 albo starszy, powiniene¶ uaktualniæ
go do wersji 1.11.8. Dopiero ta obs³uguje opcjê <CODE>-z</CODE> czyli kompresjê
archiwum. Wersja ta ma tak¿e rozbudowan± pomoc (<CODE>--help</CODE>).
<P>
<H2>8.6 Transfer danych przez DMA powoduje pojawianie siê b³êdów ECC</H2>

<P>
<P>Niestety niektóre karty SVGA oraz Ethernet niepoprawnie dekoduj±
swoje adresy. Zazwyczaj zdarza siê to, gdy bufory <CODE>ftape</CODE>'a znajduj±
siê pomiêdzy  <CODE>0x1a0000</CODE> a <CODE>0x1c0000</CODE>. DMA ,,gubi'' swoje cykle
i co drugi bajt zapisany ma warto¶æ <CODE>0xff</CODE>. Znana jest co najmniej
jedna karta, która takie problemy powoduje - ATI 16bit VGA.
<P>Najprostszym rozwi±zaniem jest w³o¿yæ kartê do 8-bitowego slotu
(niewystarcza przekofigurowaæ jej na 8-bitowy transfer danych).
Przesuniêcie buforów <CODE>ftape</CODE>'a w inne miejsce pamiêci jest tylko
pó³¶rodkiem - inne bufory DMA mog± mieæ ten sam problem.
Powiedzmy sobie jasno - b³êdy te nie s± zawinione przez <CODE>ftape</CODE>'a.
<P>
<H2>8.7 <CODE>insmod</CODE> twierdzi, ¿e wersja j±dra jest b³êdna!</H2>

<P>
<P><CODE>insmod</CODE> mo¿e porównywaæ nr wersji j±dra dla którego <CODE>ftape</CODE>'a 
zosta³ skompilowany z wersja aktualnie dzia³aj±cego j±dra na dwa sposoby:
przez porównanie numeru wersji j±dra zapisanego w kodzie sterownika 
z nr dzia³aj±cego j±dra albo, je¶li j±dro i <CODE>ftape</CODE> zosta³y skompilowane
z tzw ,,versioned symbols''  przez porównanie tych symboli.
<P>Je¶li uaktualni³e¶ GCC do wersji 2.7.0 lub pó¼niejszej, musisz skompilowaæ
narzêdzia obs³uguj±ce modu³y (m.in : <CODE>insmod</CODE>) jeszcze raz. 
<P>Nowsze wersje <CODE>insmod</CODE> pozwalaj± ,,zmusiæ'' j±dro do za³adowania
modu³u nawet, je¶li wcze¶niej wspomniane numery wersji siê nie zgadzaj±.
<P>
<P>
<H2>8.8 Co to s± te ,,versioned symbols''?</H2>

<P>
<P>Je¶li podczas konfigurowania j±dra (<CODE>make config</CODE>)  na pytanie 
CONFIG_MODVERSIONS odpowiedzia³e¶ twierdz±co, wszystkie symbole 
j±dra, które s± eksportowane (tzn symbole, które ³adowalne modu³y
,,widz±'') s± poszerzone o sumê kontroln±  parametrów
wywo³ania oraz tych zwracanych przez funkcje systemowe.
Pozwala to np <CODE>insmod</CODE>'owi ustaliæ, czy definicja danej zmiennej albo
funkcji j±dra zmieni³a siê od czasu ostatniej kompilacji <CODE>ftape</CODE>'a.
<P>Ten sposób ,,znakowania'' symboli sprzyja bezpieczeñstwu systemu i 
weryfikacji kompatybilno¶ci poszczególnych jego sk³adników.
<P>Je¶li w³±czysz opcjê CONFIG_MODVERSIONS w j±drze, pamiêtaj aby 
wykasowaæ znak '#' w linii MODULE_OPT znajduj±cy siê przed  
`-DMODVERSIONS -include /usr/include/linux/modversions.h' 
w pliku <CODE>ftape</CODE>Makefile. I na odwrót, je¶li wy³±czysz tê opcjê
wstaw ten znak (# - znak komentarza) na powrót.
<P>
<H2>8.9 <CODE>insmod</CODE> mówi, ¿e j±dro 1.2.0 ró¿ni siê od 1.2.0</H2>

<P>
<P>Czy wstawi³e¶ ³atkê (patch) j±dra dotycz±c± <CODE>ksyms.c</CODE>? Je¶li
nie przeczytaj <CODE>README.linux-1.2</CODE> dostarczany razem ze ¼ród³em
sterownika.
<P>
<H2>8.10 <CODE>ftape</CODE> wy¶wietla komunikat ,,<CODE>This tape has no 'Linux raw format'</CODE>''</H2>

<P>
<P>Komunikat taki przywita ciê, gdy próbujesz bawiæ siê niewykasowan±,
¶wie¿o sformatowan± ta¶m±. Trzeba j± skasowaæ, poniewa¿ <CODE>ftape</CODE> 
wymaga ,,magicznego nag³ówka'' na ta¶mie, który pozwala sterownikowi 
pos³ugiwaæ siê ni±. Wpisz:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
#  mt -f /dev/nftape erase
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>
<P>
<H2>8.11 Gdzie mogê znale¼æ binaria/kody ¼ród³owe/strony podrêcznika programów<CODE>tar</CODE>/<CODE>mt</CODE>/<CODE>cpio</CODE>/<CODE>dd</CODE>?</H2>

<P>
<P>Wszystkie te narzêdzia s± tworzone jako projekt GNU i mo¿na je
znale¼æ prawie na ka¿dym serwerze ftp, (wiêc tak¿e na <CODE>ftp.icm.edu.pl</CODE>,
<CODE>ftp.pwr.wroc.pl</CODE>). Na pewno za¶ mo¿na je znale¼æ na serwerze 
GNU : <CODE>prep.ai.mit.edu[18.71.0.38]:/pub/gnu</CODE>. Najnowsze wersje tych
programów (na dzieñ 12 wrze¶nia 1996) to:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
        cpio:   2.4.2 (cpio-2.4.2.tar.gz)
        dd:     3.13 (fileutils-3.13.tar.gz)
        mt:     2.4.2 (cpio-2.4.2.tar.gz)
        tar:    1.11.8 (tar-1.11.8.tar.gz)
        gzip:   1.2.4 (gzip-1.2.4.tar.gz)
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Mog± byæ one skompilowane bez problemu w Linuxie <CODE>v1.0.4</CODE>, libc - 
<CODE>v4.5.19</CODE>, gcc - <CODE>v2.5.8</CODE>.
<P>
<H2>8.12 Gdzie mo¿na znale¼æ informacje na temat standardu QIC?</H2>

<P>
<P>Je¶li chcesz przyczyniæ siê do rozwoju <CODE>ftape</CODE>'a lub stworzyæ
w³asne narzêdzia (na przyk³ad program do formatowania ta¶m) bêdziesz musia³
zapoznaæ siê z odpowiednimi specyfikacjami QIC. 
Dokumenty, w które powiniene¶ siê zaopatrzyæ, to: 
opis standardu QIC-80, -117, 3010 i 3020. QIC-117 dotyczy obs³ugi
napêdu na niskim poziomie - sposób komunikowania siê z urz±dzeniem - nie
bêdziesz wiêc go prawdopodobnie potrzebowaæ.
QIC-80/3010/3020 dotycz±  ,,wy¿szego'' poziomu dzia³ania streamera
(zawieraj± m.in. kody ECC, sposób zapisu samych plików na ta¶mie).
Wszystkie te dokumenty mo¿na otrzymaæ od samej firmy:
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
Quarter Inch Cartridge Drive Standards, Inc.
311 East Carrillo Street
Santa Barbara, California 93101
Phone: (805) 963-3853
Fax:   (805) 962-1541
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>lub ¶ci±gaj±c odpowiednie dokumenty (format Adobe Acrobat) z adresu
<P><CODE>ftp.qic.org</CODE>
<P>
<H2>8.13 Jak± wielko¶æ bloku powinienem stosowaæ u¿ywaj±c <CODE>tar</CODE>'a?</H2>

<P>
<P>U¿ywaj±c <CODE>tar</CODE>'a, dobrym pomys³em jest nak³onienie go do dzielenia
danych archiwizowanych na czê¶ci. Poniewa¿ <CODE>ftape</CODE> tnie archiwa na
29 kilobajtowe bloki, opcja <CODE>-b58</CODE>' powinna zapewniæ sprawne dzia³anie.
<P>,,Dlaczego akurat 29kB?'' zapytasz pewnie? Zacznijmy wiêc od pocz±tku.
Standard QIC-80 mówi, ¿e dane powinny byæ chronione przez Error 
Correcting Code (ECC), który pozwala na detekcjê i korektê ewentualnych 
b³êdów odczytu . Odmiana tego kodu stosowana przez QIC-80 znana 
jest pod nazw± <CODE>Reed-Solomon (R-S) code</CODE>. Zgodnie z jego zaleceniami
<CODE>ftape</CODE> czyta 29 bajtów danych i na ich podstawie i tworzy 3 bajty parzysto¶ci. 
Aby zwiêkszyæ wydajno¶æ kodu ECC, bajty parzysto¶ci zapisywane s±
zaraz po 29-ciu 1-kilobajtowych sektorów danych. <CODE>ftape</CODE> 
zapisuje wiêc 29kB danych plus 3 kB kodów ECC (29kB * 3b/29b) - co
daje w sumie blok 32kB. <CODE>ftape</CODE> zawsze pos³uguje siê 32kB blokami, 
z których tylko 29kB to dane a reszta to dane ECC.
<P>Je¶li chcesz dowiedzieæ siê wiêcej na temat <CODE>ECC</CODE> i <CODE>Red-Solomon codes</CODE>
przejrzyj pliki <CODE>ecc.c</CODE> oraz <CODE>ecc.h</CODE>. 
<P>
<H2>8.14 <CODE>ftape</CODE> wykrywa wiêcej b³êdnych sektorów na ta¶mach QIC-3020 ni¿ programy w DOS'ie</H2>

<P>
<P>Je¶li dok³adnie przyjrzysz siê ró¿nicy w ilo¶ci b³êdnych sektorów, 
to zauwa¿ysz, ¿e jest ona równa 2784.
Liczba, któr± podaje <CODE>ftape</CODE> jest oczywi¶cie poprawna <CODE>;-)</CODE>. Ka¿da
''bezb³êdnie'' sformatowana ta¶ma ma 2784 sektory w sta³ych miejscach,
które s± umieszczone na mapie b³êdnych sektorów. Oto fragment specyfikacji
dotycz±cych tych ta¶m:
<I>''¦cie¿ki 5,7,9,11,13,15,17,19,21,23,25 i 27 wewn±trz 4 segmentów EOT lub BOT
nara¿one s± na zwiêkszone wystêpowanie b³êdów spowodowanych odciskaniem
siê na no¶niku otworów znajduj±cych siê na pocz±tku ta¶my (dziêki nim streamer 
wie, gdzie jest pocz±tek ta¶my -t³umacz). Dlatego te¿, sektory te 
zostan± odznaczone jako b³êdne podczas formatowania i umieszczone na
mapie b³êdnych sektorów.''</I>
<P>Daje to wiêc 12 ¶cie¿ek * 2 * 4 segmenty *29 sektorów = 2784 sektorów.
<P><CODE>ftape</CODE> podaje wiêc prawdziw± ilo¶æ sektorów wy³±czonych z u¿ycia,
DOS za¶ daje bardziej ,,optymistyczny'' obraz sytuacji, co lepiej
chyba pokazuje jako¶æ ta¶my. Zachowanie <CODE>ftape</CODE>'a mo¿e zmieniæ siê
w przysz³o¶ci - byæ mo¿e podawane bêd± dwie warto¶ci ilo¶ci b³êdnych
sektorów, jednak zadanie to ma stosunkowo niski priorytet.
<P>Powy¿sze informacje dotycz± tak¿e ta¶m QIC-3010.
<P>
<H2>8.15 Syslogd przesadza z ilo¶ci± komunikatów <CODE>ftape</CODE>'a</H2>

<P>Opcje <CODE>NO_TRACE</CODE> i <CODE>NO_TRACE_AT_ALL</CODE> s³u¿± do kontrolowania
ilo¶ci informacji przekazywanych do pliku log'u. U¿yj jednej z tych
opcji w plik <CODE>Makefile</CODE> i skompiluj jeszcze raz.
<P>
<H2>8.16 ,,Polerowanie''</H2>

<P>
<P>,,Polerowanie'' to nieskoñczone przewijanie po kawa³eczku ta¶my w przód 
i w ty³ - tak jakby streamer chcia³ wypolerowaæ i tak ju¿ b³yszcz±c± ta¶mê. 
To niecodzienne zjawisko zosta³o zaobserwowane na Jumbo 250
(przez 74404.3051@compuserve.com) oraz na Iomega 250 Ditto Insider
(tom@opus.cais.com). W drugim przypadku okaza³o siê, ¿e to wina
twardziela SCSI pod³±czonego do Adapteca 1542cf. Skontaktuj siê
ze mn± je¶li masz swoje w³asne teorie na temat takiego zachowania.
<P>
<H2>8.17 Próbuj±c skompilowaæ <CODE>ftape</CODE> otrzymujê b³±d: <CODE> modversions.h: no such file or directory</CODE></H2>

<P>
<P>Plik <CODE>modversions.h</CODE> jest tworzony podczas kompilacji j±dra
z w³±czon± opcj± <CODE>CONFIG_MODVERSIONS</CODE>. Dok³adniej, komenda 
<CODE>make dep</CODE> powoduje jego utworzenie.
<P>Je¶li wystêpuje w/w b³±d, to prawdopodobnie zbiór ten zosta³ skasowany
poleceniem <CODE>make mrproper</CODE>. Trzeba wiêc rekonfigurowaæ j±dro, i wykonaæ
<CODE>make dep</CODE> aby przywróciæ ów plik.
<P>
<H2>8.18 Co robi '<CODE>mt eom</CODE>' je¶li nadpisujê nowy plik w ¶rodku ta¶my?</H2>

<P>
<P>EOM znaczy End Of Recorded Media - czyli miejscê w którym koñczy siê 
jakikolwiek zapis na ta¶mie.
<P>,,Pliki'' na ta¶mie s± specyficznym rodzajem plików - s± one zapisywane
sekwencyjnie (gêsiego) i taki jest te¿ do nich dostêp.
Zapisuj±c dane na ta¶mie mo¿emy do³±czaæ nowy plik na koñcu g±¶iennicy
lub te¿ uci±æ j± w po³owie i wyrzucaj±c ogon dokleiæ nasze nowe archiwum.
Ten drugi przypadek zachodzi w³a¶nie wtedy gdy zapisujemy dane 
w ¶rodku zapisanej ta¶my. <CODE>ftape</CODE> przed utworzeniem takiego archiwum
kasuje (!) wszystkie pliki nastêpuj±ce po miejscu, w którym chcemy pisaæ
(przenosi znak EOM w to miejsce) i zaczyna archiwizowaæ.
<P>Oznacza to, ¿e nowy znak EOM znajdzie siê zaraz za naszym nowo utworzonym
archiwum. 
<P>Jedn± z konsekwencji tego, jest fakt, ¿e zapisuj±c plik w ¶rodku ta¶my, 
zostaje skasowany nie tylko zbiór znajduj±cy siê wcze¶niej w tym miejscu 
ale tak¿e wszystkie po nim nastêpuj±ce.
<P>
<H2>8.19 Help! W pliku syslogu system raczy mnie komunikatem <CODE>dmaalloc() failed!</CODE></H2>

<P>
<P>Taki komunikat mo¿e pojawiæ siê tylko wtedy, gdy instalujesz <CODE>ftape</CODE>'a jako
modu³. Spróbuj uruchomiæ <CODE>swapout</CODE> na pocz±tek. Program ten dostarczany
jest razem z kodem ¼ród³owym <CODE>ftape</CODE>'a ale nie tym dostarczanym ze ¼ród³ami
j±dra, lecz w osobnym pakiecie <CODE>ftape.X.y.tgz</CODE>.
<P>Oto przyk³ad fragmentu pliku rc.local, który mo¿e wybawiæ ciê z k³opotu:
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
        # Instaluj Streamera
        if [ -f /boot/modules/`uname -r`/misc/ftape.o ]; then
            echo Instalujê ftape'a, Linux w.`uname -r`
            swapout
            insmod /boot/modules/`uname -r`/misc/ftape.o
        fi
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Tego rodzaju b³±d nie wyst±pi, je¶li wkompilujesz <CODE>ftape</CODE>'a 
bezpo¶rednio w j±dro.
<P>
<H2>8.20 Czy wszysko jest w porz±dku, gdy wykonuj±c komendê <CODE>mt fsf</CODE>, <CODE>mt bsf</CODE> ta¶ma siê nie przesuwa?</H2>

<P>
<P>Oczywi¶cie. Sterownik po prostu zmienia swój wewnêtrzny licznik, gdy wydajesz
jedn± z tych komend. Ta¶ma zostanie przewiniêta w odpowiednie miejsce, kiedy 
wydasz polecenie zapisu/odczytu.
<P>
<P>
<H2><A NAME="s9">9. Odpluskwianie sterownika <CODE>ftape</CODE>.</A></H2>

<P>
<P>
<H2>9.1 J±dro/<CODE>ftape</CODE> zawiesza siê gdy ..... - czy to b³±d?</H2>

<P>
<P>Nie, tak mia³o byæ <CODE>&semi;&hyphen;&rpar;</CODE>
<P>A teraz powa¿nie. Dobry program siê nie wiesza. Szczególnie j±dro tego
nie robi lub <B>nie powinno</B> tego robiæ. Je¶li jednak tak siê stanie
i mo¿esz udowodniæ, ¿e to <CODE>ftape</CODE> jest winowajc±, mo¿esz uznaæ
to jako B³±d, Który Powinien Byæ Usuniêty. Napisz do administratora 
(<CODE>&lt;kjj@pobox.com&gt;</CODE>) oraz na listê dyskusyjn±.
<P>
<H2>9.2 No dobra, to b³±d - jak go zg³o¶iæ?</H2>

<P>
<P>Na pocz±tek, upewnij siê, ¿e mo¿esz odtworzyæ sytuacjê w której wyst±pi³
,,b³±d''. Fa³szywe b³êdy s± szczególnie wredne, bo bardzo trudno je wytropiæ
(podobnie jak i prawdziwe)<CODE>:-/</CODE>. Oto krótka lista ma³ego my¶liwego:
<UL>
<LI> Wersja j±dra i u¿yte ³atki</LI>
<LI> Wersja <CODE>ftape</CODE>'a</LI>
<LI> model/producent streamera</LI>
<LI> typ szyny/magistrali (ISA/EISA/PCI lub VL-bus)</LI>
<LI> Co zrobi³e¶, ¿eby sprowokowaæ wyst±pienie b³êdu</LI>
<LI> Co siê wtedy sta³o</LI>
<LI> Nie kasuj j±dra ani <CODE>ftape</CODE>'a. Mo¿e zostaniesz poproszony o 
wypróbowanie jakich¶ ³atek albo pos³u¿yæ siê innym testem wykrywaj±cym
byæ mo¿e i inne potencjalne b³êdy.</LI>
</UL>
<P>Zwiêksz warto¶æ ,,trace level'' do 7 (prawie maksymalny poziom ¶ledzenia)
i uruchom program/komendê które sprawia³y k³opot. Potem przeczytaj informacje
zawarte w logu j±dra (lub <CODE>/proc/kmsg/</CODE> zale¿nie od tego gdzie
j±dro umieszcza swoje komunikaty). Sprawd¼, co wypisuje tam <CODE>ftape</CODE>. 
Na pocz±tku mo¿e to siê wydawaæ kompletnym be³kotem ale komunikaty
j±dra/<CODE>ftape</CODE>'a mog± okazaæ siê wa¿nym ¼ród³em informacji o twoich
problemach. Wiêkszo¶æ zapisów zawiera nazwê funkcji, która go 
wys³a³a, co mo¿e upro¶ciæ znacznie odpluskwianie. Nastêpnie przejrzyj 
odpowiednie pliki ¼ród³owe i spróbuj sam zlokalizowaæ robaka <CODE>;-)</CODE>.
Je¶li wersja twojego j±dra (lub <CODE>ftape</CODE>'a) jest nie pierwszej ¶wie¿o¶ci
spróbuj u¿yæ nowszej (lub najnowszej) i wtedy sprawd¼ czy b³±d
jeszcze wystêpuje. Je¶li zdecydujesz siê przes³aæ informacje o
nim, pamiêtaj, ¿eby umie¶ciæ istotne informacje o twoim systemie - 
wersje j±dra, <CODE>ftape</CODE>'a, dane p³ycty g³ównej (ISA/PCI/....) szybko¶ci
zegara, kontrolera FDC i samego tasiemca. Opisz dok³adnie i zwiê¼le
sytuacjê. Niektórzy nie mog± odpaliæ streamera na p³ytach PCI a 
na 396DX ISA wszystko gra i buczy (dlatego przygl±dnij siê dok³adnie
punktowi 
<A HREF="#pci-boxes">P³yty g³ówne PCI i ftape</A>).
<P>Pomy¶l tak¿e o tych biednych duszyczkach, które p³ac± niema³o kapuchy
za dostêp do Internetu - nie wysy³aj potê¿nych logów sterownika
bez wyra¼nego powodu. Zamiast tego opisz swój problem i zaoferuj, ¿e
wy¶lesz log do zainteresowanych.
<P>Swoje spostrze¿enia/raport wy¶lij do <CODE>&lt;linux-tape@vger.rutgers.edu&gt;</CODE>.
Mo¿esz tak¿e napisaæ do <CODE>&lt;claus@momo.math.rwth-aachen.de&gt;</CODE>.
<P>
<P>
<H2><A NAME="s10">10. Podziêkowania</A></H2>

<P>
<P>Oto lista ludzi, którzy przyczynili siê do powstania niniejszego dokumentu.
Chcia³bym tak¿e przeprosiæ tych, którzy powinni siê znale¼æ na niej
a jakim¶ trafem tak siê nie sta³o.
<P><CODE>Kai Harrekilde-Petersen</CODE> &lt;khp@dolphinics.no&gt;: Poprzedni
administrator <CODE>ftape</CODE>'a oraz HOWTO.
<P>
<P><CODE>Andrew Martin</CODE> &lt;martin@biochemistry.ucl.ac.uk&gt;: Wniós³ wiele
dodatkowych informacji w HOWTO.
<P>
<P><CODE>Bas Laarhoven</CODE> &lt;bas@vimec.nl&gt;: Autor <CODE>ftape</CODE>'a. 
<P>
<P>
<P>
<P>
<H2><A NAME="tlumacz"></A> <A NAME="s11">11. Od t³umacza</A></H2>

<P>
<P>
<H2>11.1 Obs³uga napêdów pod³±czanych do portu równoleg³ego</H2>

<P>
<P>W oryginalnej wersji Ftape-HOWTO autor nie zamie¶ci³ informacji
na temat mo¿liwo¶ci obs³ugi streamerów pod³±czanych do 
portu równoleg³ego. Wkrótce jednak, mam nadziejê, zostanie
zape³niona ta luka i bêdzie o tym mo¿na przeczytaæ w niniejszym
Ftape-HOWTO.
<P>Ze swojej strony mogê dodaæ, ¿e jest ju¿ dostêpna ³atka na j±dro 
(2.0.29 i 2.0.30 oraz w wersjach rozwojowych 2.1.xx) 
<CODE>parport</CODE>, która pozwala na obs³ugê urz±dzeñ
pod³±czanych do portu równoleg³ego - nie tylko streamerów.
Jedyny znany mi model stremaera dzia³aj±cy z t± ³atk± to Trakker. 
Bezpo¶redni± obs³ug± tego urz±dzenia zajmuje siê druga, osobna ³atka.
<P>Mia³em przyjemno¶æ pracowaæ z owymi ,,nowo¶ciami'' oraz Trakkerem i moje 
wra¿enia s± co najmniej pozytywne. Chocia¿ ,,testowa³em'' do¶æ wczesn± wersjê
<CODE>trakker.c</CODE> i na pocz±tku streamer nie chcia³ w ogóle odpaliæ,
wkrótce otrzyma³em poprawion± wersjê ¼ród³a i mog³em ju¿ tworzyæ
pierwsze archiwa.
<P>Wiêcej informacji o ³atce <CODE>parport</CODE> mo¿na znale¼æ na stronie
<A HREF="http://www.cyberelk.demon.co.uk/parport.html">http://www.cyberelk.demon.co.uk/parport.html</A>.
Informacje o ³atce dla Trakkera s± na stronie
<A HREF="http://www.informatik.uni-oldenburg.de/~delwi/trakker.html">http://www.informatik.uni-oldenburg.de/~delwi/trakker.html</A><P>Je¶li znasz inne urz±dzenia wspó³pracuj±ce z <CODE>parport</CODE>'em, daj mi znaæ
<CODE>yacoob@manager.ae.wroc.pl</CODE>. 
Dziêki!
<P>
<P>
<H2>11.2 S³owo o Ftape-HOWTO-pl</H2>

<P>
<P>
<H3>Zmiany</H3>

<P>Jedyne zmiany w stosunku do oryginalnego tekstu, dotycz± adresów
internetowych pod którymi mo¿na znale¼æ inne dokumenty - wskaza³em
polskie mirrory. Inne zmiany s± odznaczone w dokumencie 
dopiskiem <EM>t³umacz</EM>. Wiêcej grzechów nie pamiêtam.
<P>
<H3>Adres</H3>

<P>Najnowsze wersje niniejszego dokumentu znajduj± siê na stronie
<A HREF="http://manager.ae.wroc.pl/~yacoob/ftape-HOWTO-pl.html">http://manager.ae.wroc.pl/~yacoob/ftape-HOWTO-pl.html</A><P>
<H3>,,Feedback'' czyli wszelkie <EM>comments</EM> dotycz±ce <EM>performance</EM></H3>

<P>
<P>Je¶li masz jakie¶ uwagi/zastrze¿enia/skargi dotycz±ce tego dokumentu 
(t³umaczenia Ftape-HOWTO) podziel siê nimi ze mn±.  Wszelkie wytkniête b³êdy
(literówki, ko¶lawe t³umaczenie, b³êdy merytoryczne) postaram siê usun±æ 
jak najszybciej.
<P>
<P>
<P>Jakub Chmielewski 
<A HREF="mailto:yacoob@manager.ae.wroc.pl">yacoob@manager.ae.wroc.pl</A><P>
</BODY>
</HTML>
doc-linux-pl-html 2002.06.14-2 / usr / share / doc / HOWTO / pl-html / Ftape-HOWTO.pl.html
