/usr/share/doc/HOWTO/pl-html/CDROM-HOWTO.pl.html

<!DOCTYPE HTML PUBLIC "-//W3C//DTD HTML 3.2 Final//EN">
<HTML>
<HEAD>
 <META NAME="GENERATOR" CONTENT="SGML-Tools 1.0.9">
<META HTTP-EQUIV="content-type" content="text/html; charset=iso-8859-2">
<TITLE>CDROM w Linux-ie</TITLE>


</HEAD>
<BODY>
<H1>CDROM w Linux-ie<BR></H1>

<H2>Autor: Jeff Tranter,
<A HREF="mailto:tranter@pobox.com">tranter@pobox.com</A><BR>
v1.13, 23 Stycznia 1998<BR>
<B>Wersja polska: Bartosz Maruszewski
<A HREF="mailto:B.Maruszewski@jtz.org.pl">B.Maruszewski@jtz.org.pl</A><BR></B>
v1.1, 28 Sierpnia 1998</H2>
<P><HR>
<EM>Dokument ten opisuje jak zainstalowaæ, skonfigurowaæ i u¿ywaæ napêdy
CD-ROM pod Linux-em. Znajduje siê tu lista obs³ugiwanego sprzêtu oraz
odpowiedzi na wiele czêsto zadawanych pytañ. Celem tego dokumentu jest
jak najszybsze wprowadzenie nowego u¿ytkownika oraz zmniejszenie ruchu
na grupach i listach dyskusyjnych.
Dokument ten zosta³ napisany w standardzie ISO-8859-2.
Orygina³ tego dokumentu znajduje siê pod adresem
<A HREF="http://www.shop.de/~winni/linux/cdr/">www.shop.de</A>.</EM>
<HR>
<H2><A NAME="s1">1. Wprowadzenie.</A></H2>

<P>
<P>To jest dokument &quot;Linux CD-ROM HOWTO&quot;. Przeznaczony on
jest jako szybki podrêcznik zawieraj±cy wszystko co musisz
wiedzieæ, aby zainstalowaæ i skonfigurowaæ CD-ROM pod
Linux-em. Zawarte s± tutaj tak¿e odpowiedzi na czêsto zadawane
pytania oraz podane s± odwo³ania do innych ¼róde³ informacji
zwi±zanych z aplikacjami i technik± CD-ROM.
<P>
<H2>1.1 Podziêkowania.</H2>

<P>
<P>Wiêkszo¶æ z tych informacji pochodzi z dokumentaji, z plików
¼ród³owych dostarczanych wraz z j±drem Linux-a, z FAQ grupy dyskusyjnej
<A HREF="news:alt.cd-rom">alt.cd-rom</A> oraz od u¿ytkowników
Linux-a.
<P>Dziêki pakietowi 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/utils/text/">sgml-tools</A> dokument ten jest dostêpny w kilku formatach,
wszystkie wygenerowane z jednego pliku ¼ród³owego.
<P>
<H2>1.2 Historia dokumentu.</H2>

<P>
<P>
<DL>
<DT><B>Wersja 1.0</B><DD><P>Pierwsza wersja dostêpna publicznie.
<P>
<DT><B>Wersja 1.1</B><DD><P>CDU33A jest wyra¼nie obs³ugiwany od j±dra 1.1.20;
uwagi na temat Reveal FIX; info na temat czytania ¶cie¿ek audio;
info na temat kilku sterowników alfa; dodano sekcjê Rozwi±zywanie
problemów; kilka innych mniejszych dodatków.
<P>
<DT><B>Wersja 1.2</B><DD><P>system plików ISO-9660 musi byæ montowany
tylko-do-odczytu pocz±wszy od j±dra 1.1.33; wyja¶nione, ¿e SB16
SCSI jest obs³ugiwane i nowsze napêdy Aztech nie s±; odwo³ania do
programów photocd i xpcd; notka na temat nowej cechy SBPCD "auto
eject".
<P>
<DT><B>Wersja 1.3</B><DD><P>Ma³a zmiana co do tego, ¿e cecha "eject" w SBPCD jest
domy¶lnie wy³±czona od j±dra 1.1.49; dodana informacja o dyskach XA
i jak je zidentyfikowaæ
<P>
<DT><B>Wersja 1.4</B><DD><P>HOWTO dostêpne jest teraz w innych jêzykach;
napêdy IBM i Longshine s± obs³ugiwane przez SBPCD; alfa sterownik
dla napêdów Aztech; sterownik CDU-33 ju¿ nie szuka automatycznie,
obs³uguje PhotoCD i audio; obs³ugiwane s± wiêcej ni¿ 2 napêdy SCSI;
nowy sterownik dla IDE; przypomnienie o sprawdzeniu ustawienia
zworek; mo¿na ju¿ ustawiæ SBPCD auto-eject przez IOCTL; lista
napêdów z obs³ug± wielosesyjno¶ci; pytanie na temat b³yskania
¶wiate³ka na CDU-33
<P>
<DT><B>Wersja 1.5</B><DD><P>Du¿a aktualizacja (by³em zajêty); dokument
umieszczony w warunkach GPL; informacja na temat wielu nowych
sterowników w j±drze; wiêcej informacji na temat konfiguracji i
rozwi±zywania problemów; dodano wiele odwo³añ HTML; i wiele innych
mniejszych zmian.
<P>
<DT><B>Wersja 1.6</B><DD><P>Dodane odwo³anie do programu eject; pytanie o
³atê dla praw dostêpu plików; odwo³anie do strony Creative Labs;
odwo³anie do FAQ ATA/EIDE i serwera FTP; uwaga, ¿e wiele napêdów
Creative Labs i Mitsumi to ju¿ EIDE; wzmianka o Supermount; napêdy
podane jako obs³uguj±ce dane cyfrowe s± przestarza³e, zobacz
cdda2wav; wiêcej informacji na temat zapisu p³yt CD; informacja o
wielodyskowych napêdach EIDE; poprawione kilka lietrówek.
<P>
<DT><B>Wersja 1.7</B><DD><P>nowa wersja j±dra; wiêkszo¶æ plików README
zosta³± przeniesiona do /usr/src/linux/Documentation; niektóre
sterowniki nie s± ju¿ eksperymentalne; kilka nastêpnych
obs³ugiwanych napêdów; wyra¼ne wskazanie, ¿e wiêkszo¶æ napêdów jest
teraz IDE/ATAPI; dodane pytania o obs³ugê Plug and Play i
identyfikacji prêdko¶ci napêdu; listy dyskusyjne vger zosta³y
zamkniête; inne ró¿ne drobne zmiany.
<P>
<DT><B>Wersja 1.8</B><DD><P>pytania o to czemu CD-ROM przestaje pracowaæ po
zainstalowaniu; sterownik aztcd obs³uguje teraz dwa napêdy CyCDROM;
kolejne pro¶by, ¿eby nie u¿ywaæ sterownika SBPCD z napêdami IDE;
obs³uga zmiany dysków w niektórych napêdach ATAPI; uwaga na temat
(braku) obs³ugi napêdów pod³±czanych przez port równoleg³y;
najnowsze stabilne j±dro to 2.0; inne ró¿ne drobne zmiany.
<P>
<DT><B>Wersja 1.9</B><DD><P>kilka starych pytañ usuniête; nowy adres pocztowy
autora; dostêpne t³umaczenie Chiñskie; zmienione kilka odwo³añ, aby
wskazywa³y na najnowsze pakiety programów; wiêcej informacji na
temat ksi±¿ek multimedialnych; ma³e zmiany literówek i gramatyczne.
<P>
<DT><B>Wersja 1.10</B><DD><P>wyja¶nienie, ¿e nowe napêdy Aztech s± ATAPI;
dodane opcje CDU31A dla modularnego sterownika; opcja montowania do
czytania plików ukrytych; doda³em sze¶ciomiesiêczn± "datê
wa¿no¶ci"; nowy URL do strony WWW o ksi±¿ce; mniejsze zmiany
literówek i gramatyczne.
<P>
<DT><B>Wersja 1.11</B><DD><P>dodane odwo³ania na temat napêdów pod³±czanych
przez porty równoleg³e; dodana informacja o sterowniku bpcd; nowy
URL dla wersji Chiñskiej; kolejny sterownik CR-56x; informacje na
temat startowalnych (bootable) p³yt; odpowied¼ na pytanie o CD-ROM
API; &quot;Linux Multimedia Guide&quot; jest teraz dostêpny po
japoñsku i francusku.
<DT><B>Wersja 1.12</B><DD><P>dodany odwo³anie do polskiego t³umaczenia;
CD-Writing ju¿ nie jest mini-HOWTO; dodane dwa pytania odno¶nie
systemu plików Joliet
<P>
<DT><B>Wersja 1.13</B><DD><P>dodane pozycje dla indeksu [Od t³um.:
jeszcze nie w polskiej wersji.]; HOWTO umieszczone pod licencj±
LDP zamiast GPL; SuperProbe zamienione na odwo³anie do automountera
opartego na j±drze.
</DL>
<P>
<H2>1.3 Nowe wersje tego dokumentu.</H2>

<P>
<P>Nowe wersje bêd± wysy³ane okresowo na grupê dyskusyjn± 
<A HREF="news:comp.os.linux.answers">comp.os.linux.answers</A>. Bêd± tak¿e umieszczane w ró¿nych
archiwach sk³aduj±cych takie dokumenty w³±cznie z 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/">ftp.icm.edu.pl</A> - polsk± kopi± SunSITE.
<P>Hipertekstowe wersje tego i wielu innych HOWTO s± dostêpne na wielu
strona WWW, w³±czaj±c 
<A HREF="http://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/Documentation">http://sunsite.icm.edu.pl/</A>. Wiêkszo¶æ dystrybucji Linux-a na CD-ROM-ach
zawiera HOWTO, czêsto w katalogu <CODE>/usr/doc/</CODE>, mo¿na tak¿e
kupiæ drukowane wersje u ró¿nych dystrybutorów. Czasami wersje
dostêpne na kompaktach, serwerach ftp, drukowane s±
przestarza³e. Je¶li data tego HOWTO jest starsza ni¿ 6 miesiêcy, to
przypuszczalnie dostêpna jest ju¿ nowsza wersja.
<P>Francuskie t³umaczenie 
<A HREF="mailto:cornec@stna7.stna.dgac.fr">Bruno Corneca</A> dostêpne jest pod adresem 
<A HREF="ftp://ftp.ibp.fr/pub2/linux/french/docs/HOWTO/">ftp.ibp.fr</A>.
<P>Japoñskie t³umaczenie 
<A HREF="mailto:minoura@uni.zool.s.u-tokyo.ac.jp">Itsushi    Minoura</A> dostêpne jest pod adresem 
<A HREF="http://jf.linux.or.jp/JF/JF.html/">jf.linux.or.jp</A>.
<P>Chiñskie t³umaczenie (kodowanie BIG-5) 
<A HREF="mailto:yorkwu@ms4.hinet.net">Yung-kang Wu</A> dostêpne
jest pod adresem 
<A HREF="http://linux.ntcic.edu.tw/~yorkwu/linux/howto/cdrom/">linux.ntcic.edu.tw</A>.
<P>Polskie t³umaczenie w³a¶nie czytasz.
<P>Wiêkszo¶æ t³umaczeñ tego i innych HOWTO mo¿na tak¿e znale¼æ pod
adresem 
<A HREF="ftp://ftp,icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/translations">ftp.icm.edu.pl</A><P>Je¶li przet³umaczy³e¶ to HOWTO na inny jêzyk, daj mi znaæ a do³±czê
tutaj odwo³anie.
<P>
<H2>1.4 Komentarze.</H2>

<P>
<P>Polegam na tobie, czytelniku, aby uczyniæ to HOWTO
u¿ytecznym. Je¶li masz jakie¶ sugestie, poprawki, czy komentarze,
proszê przy¶lij mi je 
<A HREF="mailto:tranter@pobox.com">tranter@pobox.com</A>, a spróbuje zawrzeæ je w
nastêpnej wersji.
<P>Jestem tak¿e chêtny odpowiadaæ na ogólne pytania dotycz±ce
CD-ROM-ów w Linux-ie. Zanim zadasz takie pytanie, przeczytaj proszê
wszystkie informacje zawarte tutaj, a potem wy¶lij mi szczegó³owe
informacje o twoim problemie. Nie zadawaj proszê pytañ na temat
u¿ywania CD-ROM-ów w innych systemach ni¿ Linux.
<P>Je¶li wydasz ten dokument na CD-ROM-ie albo w jakiej¶ trwa³ej
kopii, to prosi³bym o przys³anie mi autorskiej kopii; zapytaj mnie
poczt± elektroniczn± o zwyk³y adres pocztowy. Rozwa¿ tak¿e czy
mo¿esz udzieliæ jakiej¶ dotacji na rzecz &quot;Linux Documentation
Project&quot;, aby wspomóc darmow± dokumentacjê dla
Linux-a. Skontaktuj siê z koordynatorem Linux HOWTO, 
<A HREF="mailto:linux-howto@sunsite.unc.edu">Timem Bynamem</A>, aby
uzyskaæ wiêcej informacji.
<P>
<H2>1.5 Warunki dystrybucja.</H2>

<P>
<P>Prawa autorskie nale¿± do Jeffa Trantera (C) 1995-1998.
<P>Dokument ten mo¿e byæ dystrybuowany na warunkach ustalonych w
licencji LDP (
<A HREF="http://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/Documentation/COPYRIGHT.html">http://sunsite.icm.edu.pl/pub/Linux/Documentation/COPYRIGHT.html</A>)
<P>
<H2><A NAME="s2">2. Technologia CD-ROM.</A></H2>

<P>
<P>
<PRE>
"CD-ROM jest pamiêci± tylko-do-odczytu a system audio dla p³yt kompaktowych
jest dostêpny jako pakiet danych cyfrowych. Kiedy s³uchasz
p³yt z muzyk±, w³ó¿ proszê wtyczkê od s³uchawek do karty d¼wiêkowej."
-- z podrêcznika CD-ROM-u
</PRE>
<P>Nie panikuj! ¦wiat technologii CD-ROM nie jest taki skomplikowany
jak twój podrêcznik.
<P>CD-ROM to skrót od &quot;Compact Disc Read Only Memory&quot;,
no¶nik danych wykorzystuj±cy laser optyczny, aby 
mikroskopijne zag³êbienia na aluminiowanej warstwie dysku
poliwêglanowego. Ten sam format u¿ywany jest dla p³yt muzycznych. Z
powodu du¿ej pojemno¶ci, niezawodno¶ci i niskiego kosztu, CD-ROM
sta³ siê najbardziej popularnym medium do zapisywania danych.
<P>Pojemno¶æ CD-ROM-u to oko³o 650 MB, równowarto¶æ 500 dyskietek 3,5"
lub 250.000 wklepanych stron.
<P>Napêdy pierwszej generacji (znane jako <EM>pojedynczej prêdko¶ci</EM>),
pracowa³y z prêdko¶ci± ok. 150 kb/s. Producenci sprzêtu
zaprezentowali potem napêdu podwójnej prêdko¶ci (300 kb/s),
czterokrotnej prêdko¶ci (600 kb/s) i szybsze. Kiedy ja to piszê, s±
ju¿ dostêpne napêdu o prêdko¶ci 24-krotnej.
<P>Wiêkszo¶æ napêdów CD-ROM u¿ywa albo &quot;Small Computer Systems
Interface&quot; (SCSI), ulepszony interfejs IDE ATAPI, albo
interfejs sprzedawcy. Maj± zwykle tak¿e mo¿liwo¶æ s³uchania p³yt
muzycznych poprzez zewnêtrzne s³uchawki, albo wyj¶cie
zewnêtrzne. Niektóre kompakty pozwalaj± tak¿e na czytanie ramek
danych z kompaktu muzycznego w formie cyfrowej.
<P>CD-ROM-y s± zwykle sformatowane systemem plików ISO-9660 (wcze¶niej
zwanym <EM>High Sierra</EM>). Format ten ogranicza nazwy plików do
stylu MS-DOS-a (8+3). <EM>Rock Ridge Extensions</EM> wykorzystuje
niezdefiniowane pola w standardzie ISO-9660, aby obs³ugiwaæ d³u¿sze
nazwy i dodatkowo informacje typowo unix-owe (w³a¶ciciel pliku,
symboliczne dowi±zania itp.)
<P><EM>PhotoCD</EM> to standard rozwiniêty przez Kodak-a dla zapisywania
fotografii jako danych cyfrowych na CD-ROM-ach. Posiadaj±c
odpowiednie oprogramowanie, mo¿esz te obrazki ogl±daæ, obrabiaæ je
lub wys³aæ na drukarkê. Informacje mog± byæ pó¼niej dodane do
PhotoCD; jest to znane jako <EM>wielosesyjno¶æ</EM>.
<P>Nagrywarki CD (CD-R) s± tak¿e dostêpne i s± coraz bardziej
op³acalne. U¿ywaj± one innych ¶rodków i specjalizowanego
wyposa¿enia do nagrywania, ale p³yta wynikowa mo¿e byæ odczytana
przez jakikolwiek napêd CD-ROM.
<P>W przysz³o¶ci spodziewa siê, ¿e sprzedawy CD-ROM-ów zaoferuj± nowe
technologie, które bêd± zwiêksza³y pojemno¶æ wraz ze wzrostem
zapotrzebowania.
<P>
<H2><A NAME="s3">3. Obs³ugiwany sprzêt.</A></H2>

<P>
<P>W sekcji tej znajduj± siê sterowniki oraz interfejsy, które s±
obecnie obs³ugiwane przez Linux-a. Informacje oparte s± na
najnowszym stabilnym j±drze - 2.0.33. Rozwojowe j±dra (2.1.x) s±
tak¿e dostêpne, ale nie ma gwarancji, ¿e bêd± stabilne.
<P>Informacje te s± wa¿ne tylko dla Linux-a na platformie Intel. Wiele
z nich mo¿na tak¿e zastosowaæ dla innych platform, ale nie mam
¿adnych do¶wiadczeñ czy informacji z pierwszej rêki.
<P>
<H2>3.1 Napêdy ATAPI CD-ROM.</H2>

<P>
<P>ATAPI (ATA Packet Interface) jest protoko³em do kontrolowania
urz±dzeñ masowego zapisu. Tworzy on interfejs ATA (AT Attachment),
oficjalna standardowa nazwa ANSI dla intrfejsów IDE rozwijanych dla
napêdów dysków twardych. ATAPI jest popularnie stosowany do dysków
twardych, CD-ROM-ów, ta¶m i innych urz±dzeñ. Obecnie najbardziej
popularny interfejs - oferuje wiêkszo¶æ funkcji SCSI, bez drogich
kontrolerów czy kabli.
<P>J±dro Linux-a ma sterownik urz±dzenia, który powinien wspó³pracowaæ
z ka¿dym napêdem CD-ROM ATAPI. Sprzedawcy dostarczaj±cy
kompatybilne napêdy to: Aztech, Mitsumi, NEC, Sony, Creative Labs
i Vertos. Je¶li naby³e¶ ostatnio napêd CD-ROM, szczególnie je¶li
jest on czterokrotnej prêdko¶ci lub szybszy, to jest to prawie na
pewno IDE/ATAPI.
<P>
<H2>3.2 Napêdy SCSI.</H2>

<P>
<P>SCSI (Small Computer Systems Interface) jest popularnym formatem
dla napêdów CD-ROM. G³ównymi zaletami s± rozs±dnie szybka prêdko¶æ
dzia³ania, mo¿liwo¶æ pod³±czania wielu urz±dzeñ, i obs³uga na wielu
platformach komputerowych. Jedn± z wad jest droga karta kontrolera
i kabli.
<P>Ka¿dy napêd CD-ROM SCSI z blokami o rozmiarze 512 lub 2048 bajtów
powinien dzia³aæ pod Linxu-em; zawiera siê tu stanowcza wiêkszo¶æ
napêdów CD-ROM dostêpnych na rynku.
<P>Bêdziesz tak¿e potrzebowa³ obs³ugiwanej karty SCSI; w 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/SCSI-HOWTO">SCSI HOWTO</A> znajdziesz wiêcej informacji na temat
interfejsów sprzêtowych.
<P>Zauwa¿, ¿e niektóre CD-ROM-y zawieraj± swoje w³asne kontrolery ze
zmodyfikowanym interfejsem, który nie jest w peni kompatybilny z
SCSI (np. mo¿e nie pozwalaæ na dodawanie innych urz±dzeñ na szynie
SCSI). Taki sprzêt raczej <EM>nie</EM> bêdzie dzia³aæ na Linux-ie.
<P>
<H2>3.3 Napêdy CD-ROM z w³asnym interfejsem.</H2>

<P>
<P>Dostêpne jest kilka takich CD-ROM-ów; interfejs jest z regu³y
dostarczany na karcie d¼wiêkowej. Proste karty z takimi
interfejsami równorzêdnymi do tych na kartach d¼wiêkowych s± tak¿e
dostêpne. Napêdy te s± z regu³y tañsze i mniejsze ni¿ napêdy
SCSI. G³ównymi ich wadami s± brak stadaryzacji i mo¿liwo¶ci
rozszerzania.
<P>Zauwa¿, ¿e w³asne interfejsy s± czasami mylnie nazywane interfejsami
IDE, poniewa¿ tak jak dyski IDE, u¿ywaj± prostego interfejsu
opartego na szynie PC/AT. ¯eby zwiêkszyæ ca³e zamieszanie niektórzy
dostawcy, najczê¶ciej Creative Labs, dostarczyli wiele ró¿nych
typów napêdów CD-ROM i oferowali swoje interfejsy, interfejsy SCSI
i ATAPI na swoich kartach d¼wiêkowych.
<P>W tabeli poni¿ej znajduj± siê napêdy CD-ROM z w³asnymi
interfejsami, które dzia³aj± pod Linux-em. Sterowniki dla
dodatkowych urz±dzeñ mog± byæ dostêpne w ostatniej wersji
rozwojowej j±dra albo jako ³aty do j±dra. Te drugie mo¿na
najczê¶ciej znale¼æ na 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/kernel/patches/cdrom/">ftp.icm.edu.pl</A>. Sprawd¼ tak¿e ostatnie informacje zawarte w
plikach README dostarczanych wraz z j±drem Linux-a umieszczonych w
katalogu <CODE>/usr/src/linux/Documentation/cdrom</CODE>.
<P>
<PRE>
                Napêdy CD-ROM ze swoimi interfejsami

Sprzedawca      Model       Sterownik w j±drze  Uwagi
------          -----           -------------   --------
Panasonic       CR-521          sbpcd           1
Panasonic       CR-522          sbpcd           1
Panasonic       CR-523          sbpcd           1
Panasonic       CR-562          sbpcd           1
Panasonic       CR-563          sbpcd           1
Creative Labs   CD-200          sbpcd
IBM             External ISA    sbpcd           2
Longshine       LCS-7260        sbpcd
Teac            CD-55A          sbpcd
Sony            CDU-31A         cdu31a
Sony            CDU-33A         cdu31a
Sony            CDU-535         sonycd535       3
Sony            CDU-531         sonycd535
Aztech          CDA268-01A      aztcd           4
Orchid          CDS-3110        aztcd
Okano/Wearnes   CDD110          aztcd
Conrad          TXC             aztcd
CyCDROM         CR520ie         aztcd
CyCDROM         CR940ie         aztcd
GoldStar        R420            gscd            5
Philips/LMS     CM206           cm206           6
Mitsumi         CRMC LU005S     mcd/mcdx        7, 8
Mitsumi         FX001           mcd/mcdx        7, 8
Optics Storage  Dolphin 8000AT  optcd
Lasermate       CR328A          optcd
Sanyo           H94A            sjcd
various         various         isp16           9
MicroSolutions  Backpack        bpcd
</PRE>
<P>Uwagi:
<P>
<OL>
<LI>Te napêdy mog± byæ sprzedawane pod nazw± Creative labs,
Panasonic, matsushita lub Kotobuki.
</LI>
<LI>Ten napêd jest taki sam jak Panasonic CR-562.
</LI>
<LI>Mo¿e byæ tak¿e sprzedawany jako Procomm.
</LI>
<LI>Ten sterownik jest tylko do CDA268-01A. Inne modele, w³±cznie z
CDA268-03I i CDA269-031SE nie maj± w³asnych interfejsów i powinny
u¿ywaæ sterownika IDECD (ATAPI) zawartego w j±drze.
</LI>
<LI>Mo¿e byæ tak¿e sprzedawany jako czê¶æ pakietu Reveal Multimedia
Kit
</LI>
<LI>Philips CM205 nie jest obs³ugiwany przez ten sterownik, ale jest
osobny sterownik alfa lmscd0.4.tar.gz dostêpny na 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/kernel/patches/cdrom/">ftp.icm.edu.pl</A>.
</LI>
<LI>Mo¿e byæ tak¿e sprzedawany jako Radio Shack.
</LI>
<LI>S± dostêpne dwa sterowniki. "mcd" jest oryginalny i "mcdx" jest
nowszym z wiêksz± ilo¶ci± funkcji (ale mo¿liwe, ¿e mniej stabilny).
</LI>
<LI>Ten sterownik dzia³a z napêdami CD-ROM, które s± do³±czone do
interfejsu na kartach d¼wiêkowych ISP16, MAD16 albo Mozart.</LI>
</OL>
<P>Je¶li napêd podany w powy¿szej li¶cie nie jest obs³ugiwany
przez j±dro, to pewnie musisz uaktualniæ je do nowszej wersji.
<P>Je¶li twój napêd nie jest którym¶ z podanych wy¿ej, szczególnie
je¶li zosta³ kupiony ostatnio i jest czterokrotnej prêdko¶ci lub
szybszy, to najprzypuszczalnej u¿ywa on interfejsu IDE/ATAPI,
wymienionego w poprzedniej sekcji. <EM>Prostym najpopularniejszym
b³êdem pope³nianym przez u¿ytkowników CD-ROM-u na Linux-ie jest
zak³adanie, ¿e ka¿dy napêd pod³±czony do karty SoundBlaster
powinien u¿ywaæ sterownika SBPCD</EM>. Creative Labs i wiêkszo¶æ innych
sprzedawców nie sprzedaj± ju¿ napêdów z w³asnymi interfejsami,
przychylaj± siê do standardu ATAPI/IDE.
<P>
<H2>3.4 Napêdy pod³±czane przez porty równoleg³e.</H2>

<P>
<P>Niektórzy sprzedawcy sprzedaj± takie w³a¶nie CD-ROM-y. Jedyny napêd
tego rodzaju obs³ugiwany obecnie przez Linux-a, to MicroSolutions
Backpack.
<P>Sterowniki dla jeszcze kilku takich napêdów s± dostêpne osobno jako
³aty na j±dro albo ³adowalne modu³y. Najnowsze informacje na ten
temat mo¿esz znale¼æ pod adresem 
<A HREF="http://www.torque.net/linux-pp.html">http://www.torque.net/linux-pp.html</A>.
<P>
<H2>3.5 Kolejne sterowniki.</H2>

<P>
<P>Jest jeszcze jeden sterownik w j±drze dla napêdów
Panasonic/Matsushita CR-56x - pcd-0.29.tar.gz. Napisany zosta³
przez Zoltana Vorosbaranyi. Mo¿na go znale¼æ pod adresem 
<A HREF="ftp://ftp.tarki.hu/pub/linux/pcd/">ftp.tarki.hu</A>.
<P>
<H2><A NAME="s4">4. Instalacja.</A></H2>

<P>
<P>
<OL>
<LI>Instalacja sprzêtu.</LI>
<LI>Konfiguracja i kompilacja j±dra.</LI>
<LI>Tworzenie plików urz±dzeñ i ustawianie parametrów startowych.</LI>
<LI>Startowanie j±dra.</LI>
<LI>Montowanie no¶nika.</LI>
</OL>
<P>Kolejne sekcje omawiaj± ka¿dy ten punkt w szczegó³ach.
<P>
<H2>4.1 Instalacja sprzêtu.</H2>

<P>
<P>Postêpuj zgodnie ze wskazówkami producenta, albo popro¶ sprzedawcê
o zainstalowanie. Szczegó³y bêd± siê ró¿ni³y w zale¿no¶ci od tego
czy napêd jest wewnêtrzny czy zewnêtrzny, od typu interfejsu. Nie
ma ¿adnych specjalnych wymagañ instalacyjnych co do Linux-a. Mo¿esz
musieæ poustawiaæ odpowiednio zworki na napêdzie i/lub karcie z
interfejsem; niektóre sterowniki w j±drze zawieraj± pliki README, w
których s± takie informacje.
<P>Jak to jest wyja¶nione w pliku <CODE>ide-cd</CODE>, CD-ROM-y ATAPI powinny
byæ ustawione jako "single" lub "master", a nie "slave" je¶li tylko
jedno urz±dzenie IDE jest pod³±czone do interfejsu (chocia¿ w
ostatnich j±drach to ograniczenie nie jest ju¿ stosowane).
<P>
<H2>4.2 Konfiguracja i kompilacja j±dra.</H2>

<P>
<P>Je¶li instalujesz Linux-a z CD-ROM-u to najprawdopodobniej u¿yjesz
dyskietek "boot" i/lub "root" dostarczonych jako czê¶æ dystrybucji
Linux-a. Je¶li jest to mo¿liwe, powiniene¶ wybraæ dyskietkê
startow± z j±drem zawieraj±cym sterownik dla twojego
CD-ROM-u. Je¶li nie mo¿esz znale¼æ takiej dyskietki, to jest kilka
rozwi±zañ:
<P>
<OL>
<LI>Instalacja przez sieæ.</LI>
<LI>Wystartuj DOS-a i zainstaluj pliki Linux-a na swoim dysku
twardym</LI>
<LI>Wystartuj DOS-a i stwórz odpowiednie dyskietki do instalacji
Linux-a</LI>
<LI>Znajd¼ kogo¶, kto mo¿e ci zrobiæ dyskietkê startow± z
odpowiednim sterownikiem.</LI>
</OL>
<P>W 
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Install-HOWTO.pl.html">Installation-HOWTO</A> (dostêpnym równie¿ w jêzyku polskim)
znajdziesz wiêcej informacji na temat instalacji Linux-a. Je¶li
kupi³e¶ Linux-a na CD-ROM-ie, to przypuszczalnie zawarte
s± jakie¶ informacje dotycz±ce instalacji (taka ma³a ksi±¿eczka
wewn±trz skrzyneczki na bi¿uteriê i/lub pliki na p³ycie).
<P>Po zainstalowaniu Linux-a, wiêkszo¶æ u¿ytkowników chce skompilowaæ
j±dro, zwykle z jednego z tych powodów:
<P>
<UL>
<LI>aby obs³ugiwaæ napêd CD-ROM albo inny sprzêt</LI>
<LI>¿eby mieæ nowsze j±dro</LI>
<LI>¿eby zwolniæ pamiêæ minimalizuj±c rozmiar j±dra</LI>
</UL>
<P>Szczegó³y na temat kompilacji j±dra mo¿na znale¼æ w 
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Kernel-HOWTO.pl.html">Kernel-HOWTO</A> dostêpnym w jêzyku polskim. Ja wspomnê tutaj
tylko kilka rzeczy specyficznych dla CD-ROM-ów.
<P>Oczywi¶cie, musisz zaznaczyæ obs³ugê swojego CD-ROM-u podczas
wykonywania polecenia "make config".
<P>Je¶li masz CD-ROM ATAPI, to musisz odpowiedzieæ "yes" na te
pytania:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
Enhanced IDE/MFM/RLL disk/cdrom/tape support (CONFIG_BLK_DEV_IDE) [Y/n/?]
Include IDE/ATAPI CDROM support (CONFIG_BLK_DEV_IDECD) [Y/n/?]
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>dla napêdów SCSI w³±cz te opcje:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
SCSI support (CONFIG_SCSI) [Y/n/m/?]
SCSI CD-ROM support (CONFIG_BLK_DEV_SR) [Y/n/m/?]
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>W³±cz tak¿e obs³ugê swojego kontrolera:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
Adaptec AHA152X support (CONFIG_SCSI_AHA152X) [Y/n/m/?]
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Dla napêdów z w³asnymi interfejsami w³±cz odpowiedni
sterownik. Mo¿esz u¿yæ tabeli podanej wcze¶niej, aby zobaczyæ jaki
sterownik jest potrzebny dla twojego modelu.
<P>Wirtualnie wszystkie CD-ROM-y u¿ywaj± systemu plików ISO-9660, wiêc
musisz tak¿e w³±czyæ jego obs³ugê:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
ISO9660 cdrom filesystem support (CONFIG_ISO9660_FS) [Y/n/m/?]
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Chocia¿ nie jest to potrzebne do dzia³ania CD-ROM-u, je¶li masz
kartê d¼wiêkow±, która jest obs³ugiwana przez Linux-a, to mo¿esz
tak¿e do³±czyæ jej obs³ugê. Odpowiednim dokumentem bêdzie tutaj
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Sound-HOWTO.pl.html">Sound-HOWTO</A> dostêpne tak¿e w jêzyku polskim.
<P>Powiniene¶ potem postêpowaæ zgodnie ze zwyk³± procedur± kompilacji
i instalacji j±dra. Nie startuj nowego j±dra dopóki nie stworzysz
plików urz±dzeñ i nie ustawisz parametrów startowych tak jak to jest
opisane w nastêpnej sekcji.
<P>Obs³uga systemu plików ISO-9660, tak jak prawie wszystkie
sterowniki do CD-ROM-ów mo¿e byæ stworzona jako ³adowalny
modu³. Pozwala to na ³adowanie i usuwanie go z pamiêci bez
potrzeby restartu komputera, uwalniaj±c pamiêæ. Polecam, zeby¶
spróbowa³ najpierw zainstalowaæ CD-ROM ze sterownikami
wkompilowanymi w j±dro. Jak u¿ywaæ modu³ów opisane jest w
dokumentaji do³±czonej do nich i w 
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Kernel-HOWTO.pl.html">Kernel-HOWTO</A>.
<P>Je¶li twój napêd nie jest obs³ugiwany przez twoje j±dro, to musisz
pewnie uaktualniæ je.
<P>Mo¿liwe te¿, ¿e musisz u¿yæ sterownika, który dostarczany jest
osobno. To z regu³y ³±czy siê z ³ataniem j±dra. Jeszcze raz 
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Kernel-HOWTO.pl.html">Kernel-HOWTO</A> wyja¶nia jak siê to robi.
<P>Zauwa¿, ¿e mo¿esz tak¿e wybraæ konfiguracjê a'la menu poleceniem
"make menuconfig" oraz konfiguracjê w okienkach X11 "make
xconfig". Wszystkie trzy rodzaje konfiguracji maj± podrêczn± pomoc.
<P>
<H2>4.3 Tworzenie plików urz±dzeñ i ustawianie parametrów startowych.</H2>

<P>
<P>J±dro u¿ywa plików urz±dzeñ aby zidentyfikowaæ którego sterownika
urz±dzeñ u¿yæ. Je¶li masz standardow± dystrybucjê, to mo¿liwe, ¿e
stworzy³e¶ te pliki podczas instalacji. Na przyk³ad w Slackware
jest narzêdzie <CODE>setup</CODE> w postaci menu, które zawiera ustawienie
CD-ROM-u oraz wiêkszo¶æ systemów ma skrypt <CODE>/dev/MAKEDEV</CODE>.
Je¶li nie u¿yjesz tych metod, to mo¿esz to zrobiæ rêcznie, jak to
jest opisane dalej w tym dokumencie. Nawet je¶li skorzystasz z tych
metod, to zaleca siê ¿eby¶ chocia¿ zweryfikowa³ te pliki z
informacjami zawartymi tutaj.
<P>Pliki urz±dzeñ tworzy siê poleceniami wykonywanymi w pow³oce, w
zale¿no¶ci od twojego napêdu. Powiniene¶ to robiæ jako
<CODE>root</CODE>. Zauwa¿, ¿e niektóre dystrybucje Linux-a mog± u¿ywaæ
trochê innego nazewnictwa ni¿ podane tutaj.
<P>Zaleca siê tak¿e, ¿eby¶ zrobi³ symboliczne dowi±zanie do urz±dzenia
CD-ROM-u, aby ³atwiej je zapamiêtaæ. Na przyk³ad, dowi±zanie dla
napêdu IDE, który jest drugim urz±dzeniem na drugim interfejsie,
nale¿y zrobiæ poleceniem:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# ln -s /dev/hdd /dev/cdrom
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Je¶li chcesz s³uchaæ p³yt audio, to bêdziesz musia³ ustawiæ
odpowiednie prawa dostêpu dla pliku urz±dzenia (tego prawdziwego, a
nie dowi±zania), aby pozwoliæ wszystkim u¿ytkownikom z niego
czytaæ, np.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# chmod 664 /dev/hdd
# ls -l /dev/hdd
brw-rw-r--   1 root     disk      22,  64 Feb  4  1995 /dev/hdd
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Podczas startu Linux-a, sterownik urz±dzenia próbuje sprawdziæ czy
obecne s± odpowiednie urz±dzenia, zwykle robi to, sprawdzaj±c
specyficzne adresy. Wiele z tych sterowników sprawdza kilka
adresów, ale z powodu ró¿nic w konfiguracji, mo¿liwych konfliktów
urz±dzeñ, ograniczeñ sprzêtowych, potrzebuj± one czasami pomocy w
identyfikacji adresów i innych parametrów. Wiêkszo¶æ sterowników
obs³uguje opcje podawane w linii poleceñ j±dra, aby przekazaæ te
informacje do sterownika urz±dzenia. Mo¿e siê to odbyæ
interaktywnie, albo czê¶ciej, wpisuj±c tê informacjê do
konfiguracji programu ³aduj±cego system. Np. przy LILO, doda³by¶ do
swojego pliku <CODE>/etc/lilo.conf</CODE> polecenie <CODE>append</CODE>, takie
jak poni¿ej:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
append = "sbpcd=0x230,SoundBlaster"
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Wiêcej informacji znajdziesz w dokumentacji do LILO.
<P>W nastêpnej sekcji omówiê sprawy dotycz±ce konkretnych sterowników,
w³±cznie z plikami urz±dzeñ, parametrami startowymi i mo¿liwo¶ciami
poszczególnych sterowników. Przypuszczalnie powiniene¶ przeczytaæ
tylko sekcjê dla twojego typu napêdu. Pliki README s± zwykle w
katalogu <CODE>/usr/src/linux/Documentation/cdrom</CODE>.
<P>
<H3>Sterownik sbpcd.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor g³ówny:                   Eberhard Moenkeberg (emoenke@gwdg.de)
Obs³uga wielosesyjno¶ci:        tak (but not all drives)
Obs³uga wielu napêdów:          tak
Obs³uga ³adowalnego modu³u:     tak
Czytanie ramek audio:           tak (CR-562, CR-563, CD-200 only)
Automatyczne wykrywanie:        tak
Plik urz±dzenia:                /dev/sbpcd, major 25
Plik konfiguracyjny:            sbpcd.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Matsushita/Panasonic CDROM support?
Plik README:                    sbpcd
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje nastêpuj±ce parametry:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
sbpcd=&lt;io-address>,&lt;interface-type>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Pierwszy parametr to adres bazowy urz±dzenia (np. 0x230) a
&lt;interface-type&gt; to jedno z "SoundBlaster", "LaserMate"
lub "SPEA". W pliku <CODE>sbpcd.h</CODE> znajdziesz wskazówki którego typu
interfejsu u¿yæ. Parametr <CODE>sbpcd=0</CODE> wy³±cza automatyczne
wykrywanie, wy³±czaj±c tym samym sterownik.
<P>Plik urz±dzenia mo¿e byæ stworzony poleceniem:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/sbpcd b 25 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Obs³ugiwane jest do czterech napêdów na kontrolerze. Nastêpne trzy
napêdy na pierwszym kontrolerze mia³yby numery poboczne urz±dzenia
od 1 do 3. Je¶li masz wiêcej ni¿ jeden kontroler, stwórz urz±dzenia
z liczb± g³ówn± 26, 27 i 28, a¿ do maksimum 4 kontrolerów (to w
sumie 16 napêdów CD-ROM; mam nadziejê, ¿e dla wiêkszo¶ci
u¿ytkowników to wystarczaj±co :-).
<P>Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku
<CODE>sbpcd</CODE>.
<P><EM>Je¶li kupi³e¶ ostatnio napêd CD-ROM, to nie zak³adaj, ¿e je¶li
pod³±czy siê go do karty SoundBlaster, to powinien on u¿ywaæ tego
sterownika. Wiêkszo¶æ napêdów sprzedawanych teraz przez Creative
Labs to napêdy EIDE</EM>ATAPI.
<P>
<H3>Sterownik Sonycdu535.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor g³ówny:                   Ken Pizzini (ken@halcyon.com)
Obs³uga wielosesyjno¶ci:        nie
Obs³uga wielu napêdów:          nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        nie
Plik urz±dzenia:                /dev/sonycd535, major 24
Plik konfiguracyjny:            sonycd535.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Sony CDU535 CDROM support?
Plik README:                    sonycd535
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje parametry w postaci:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
sonycd535=&lt;io-address>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>&lt;io-address&gt; oznacza adres bazowy kontrolera
(np. 0x320). Alternatywnie mo¿esz ustawiæ ten adres w pliku
<CODE>sonycd535.h</CODE> i wkompilowaæ tê warto¶æ na sta³e.
<P>Plik urz±dzenia mo¿e byæ stworzony poleceniem:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/sonycd535 b 24 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Niektóre dystrybucje Linux-a u¿ywaj± <CODE>/dev/sonycd</CODE> dla tego
urz±dzenia. Starsze wersje sterownika u¿ywa³y g³ównego numeru 21;
upewnij siê, ¿e twój plik urz±dzenia jest poprawny.
<P>Sterownik ten by³ wcze¶niej dystrybuowany jako ³ata, ale teraz jest
czê¶ci± standardowego j±dra. Wiêcej informacji na temat tego
strownika znajdziesz w pliku <CODE>sonycd535</CODE>.
<P>
<H3>Sterownik cdu31a</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor g³ówny:                   Corey Minyard (minyard@-rch.cirr.com)
Obs³uga wielosesyjno¶ci:        tak
Obs³uga wielu napêdów:          nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u:     tak
Czytanie ramek audio:           tak
Automatyczne wykrywanie:        nie
Plik urz±dzenia:                /dev/cdu31a, major 15
Plik konfiguracyjny:            cdu31a.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Sony CDU31A/CDU33A CDROM support?
Plik README:                    cdu31a
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje opcje w postaci:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
cdu31a=&lt;io-address>,&lt;interrupt>,PAS
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Pierwszy numer, to adres bazowy I/O karty (np. 0x340). Drugi jest
numerem przerwania, którego nale¿y u¿yæ (0 oznacza
próbkowanie(polling) i/o). Opcjonalny trzeci parametr pownien mieæ
warto¶æ PAS je¶li napêd pod³±czony jest do karty d¼wiêkowej Pro
Audio Spectrum 16, w innym przypadku nale¿y go opu¶ciæ.
<P>Je¶li sterownik jest modu³em, to u¿ywa on trochê innego
formatu. Podczas ³adowania modu³u programem modprobe lub insmod
parametry przyjmuj± postaæ:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
cdu31a_port=&lt;io-address> cdu31a_irq=&lt;interrupt>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Adres bazowy I/O jest wymagany, ale numer przerwania - nie.
<P>Plik urz±dzenia mo¿e byæ stworzony przy pomocy:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/cdu31a b 15 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku
<CODE>cdu31a</CODE>.
<P>Zajrzyj tak¿e na stronê WWW zrobion± przez Jeffreya Oxenreidera
(
<A HREF="mailto:zureal@infinet.com">zureal@infinet.com</A>),
która zawiera opis wielu problemów dotycz±cych tych
sterowników. Mo¿na j± znale¼æ pod adresem 
<A HREF="http://www.infinet.com/~zureal/cdu31a.html">www.infinet.com</A>.
<P>
<H3>Sterownik aztcd.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor g³ówny:                   Werner Zimmermann (zimmerma@rz.fht-esslingen.de)
Obs³uga wielosesyjno¶ci:        tak
Obs³uga wielu napêdów:          nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        nie
Plik urz±dzenia:                /dev/aztcd0, major 29
Plik konfiguracyjny:            aztcd.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Aztech/Orchid/Okano/Wearnes (non IDE) CDROM support?
Plik README:                    aztcd
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje parametry w postaci:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
aztcd=&lt;io-address>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Parametrem jest tutaj adres bazowy I/O karty (np. 0x340).
<P>Plik urz±dzenia mo¿e byæ stworzony przy pomocy:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/aztcd0 b 29 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Zauwa¿, ¿e sterownik ten jest przeznaczony tylko dla modelu
CDA268-01A. Inne modele, w³±cznie z CDA268-03I i CDA269-031SE, nie
posiadaj± w³asnych interfejsów i powinny u¿ywaæ standardowego
sterownika IDECD (ATAPI).
<P>Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku aztcd.
<P>
<H3>Sterownik gscd.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor g³ówny:                   Oliver Raupach (raupach@nwfs1.rz.fh-hannover.de)
Obs³uga wielosesyjno¶ci:        nie
Obs³uga wielu napêdów:          nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        nie
Plik urz±dzenia:                /dev/gscd0, major 16
Plik konfiguracyjny:            gscd.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Goldstar R420 CDROM support?
Plik README:                    gscd
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje parametry w postaci:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
gscd=&lt;io-address>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Jedynym parametrem jest tutaj adres bazowy I/O karty (np. 0x340).
<P>Plik urz±dzenia mo¿e byæ stworzony przy pomocy:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/gscd0 b 16 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku
<CODE>gscd</CODE> oraz na stronie WWW 
<A HREF="http://linux.rz.fh-hannover.de/~raupach/">linux.rz.fh-hannover.de</A>.
<P>
<H3>Sterownik mcd.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor g³ówny: Martin  (martin@bdsi.com)
Obs³uga wielosesyjno¶ci:        nie
bs³uga wielu napêdów:           nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        nie
Plik urz±dzenia:                /dev/mcd, major 23
Plik konfiguracyjny:            mcd.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Standard Mitsumi CDROM support?
Plik README:                    mcd
</PRE>
<P>To jest starszy sterownik dla napêdów Mitsumi, który by³ dostêpny
przez jaki¶ czas. Mo¿esz spróbowaæ nowszego sterownika <CODE>mcdx</CODE>,
który ma kilka nowych funkcji, ale jest przypuszczalnie mniej
stabilny.
<P>Sterownik ten przyjmuje nastêpuj±ce parametry:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
mcd=&lt;io-address>,&lt;irq>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Kolejne parametry to adres bazowy I/O karty (np. 0x340) oraz numer
przerwania.
<P>Plik urz±dzenia mo¿na stworzyæ poleceniem:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/mcd b 23 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku
<CODE>mcd</CODE>.
<P>
<H3>Sterownik mcdx.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor g³ówny:                   Heiko Schlittermann
Obs³uga wielosesyjno¶ci:        tak
Obs³uga wielu napêdów:          tak
Obs³uga ³adowalnego modu³u:     tak
Czytanie ramek audio:           nie (brak obs³ugi sprzêtowej)
Automatyczne wykrywanie:        nie
Plik urz±dzenia:                /dev/mcdx0, major 20
Plik konfiguracyjny:            mcdx.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Experimental Mitsumi support?
Plik README:                    mcdx
</PRE>
<P>Jest to nowszy sterownik dla napêdów Mitsumi. Starszy i
przypuszczalnie bardziej stabilny - <CODE>mcd</CODE> - jest nadal dostêpny.
<P>Sterownik ten przyjmuje nastêpuj±ce parametry:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
mcdx=&lt;io-address>,&lt;irq>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Kolejne parametry to adres bazowy I/O karty (np. 0x340) i numer
przerwania.
<P>Plik urz±dzenia mo¿na stworzyæ poleceniem:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/mcdx0 b 20 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Je¶li kupi³e¶ ostatnio napêd CD-ROM Mitsumi, to nie zak³adaj, ¿e
powinien on u¿ywaæ tego sterownika. Niektóre modele mitsumi s±
teraz typu EIDE/ATAPI i powinny u¿ywaæ standardowego sterownika
idecd.
<P>Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku
<CODE>mcdx</CODE>.
<P>
<H3>Sterownik cm206</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor g³ówny:                   David A. van Leeuwen (david@tm.tno.)
Obs³uga wielosesyjno¶ci:        tak
Obs³uga wielu napêdów:          nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        tak
Plik urz±dzenia:                /dev/cm206cd, major 32
Plik konfiguracyjny:            cm206.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Philips/LMS CM206 CDROM support?
Plik README:                    cm206
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje nastêpuj±ce parametry:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
cm206=&lt;io-address>,&lt;interrupt>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Pierwszy numer jest adresem bazowym I/O karty (np. 0x340). Drugi to
numer przerwania.
<P>Plik urz±dzenia mo¿e byæ stworzony poleceniem:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/cm206cd b 32 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku
<CODE>cm206</CODE>.
<P>
<H3>Sterownik optcd.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor g³ówny:                   Leo Spiekman (spiekman@dutette.et.tudelft.nl)
Obs³uga wielosesyjno¶ci:        tak
Obs³uga wielu napêdów:          nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        nie
Plik urz±dzenia:                /dev/optcd0, major 17
Plik konfiguracyjny:            optcd.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Experimental Optics Storage ... CDROM support?
Plik README:                    optcd
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje nastêpuj±ce parametry:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
optcd=&lt;io-address>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Parametrem jest tutaj adres bazowy I/O karty (np. 0x340).
<P>Plik urz±dzenia mo¿na stworzyæ:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/optcd0 b 17 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku
<CODE>optcd</CODE>.
<P>
<H3>Sterownik sjcd.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor g³ówny:                   Vadim V. Model (vadim@rbrf.msk.su)
Obs³uga wielosesyjno¶ci:        nie
Obs³uga wielu napêdów:          nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        nie
Plik urz±dzenia:                /dev/sjcd, major 18
Plik konfiguracyjny:            sjcd.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Experimental Sanyo H94A CDROM support?
Plik README:                    sjcd
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje nastêpuj±ce parametry:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
sjcd=&lt;io-address>,&lt;interrupt>,&lt;dma>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Kolejne parametry to: adres bazowy, przerwanie i kana³ DMA
(np. sjcd=0x340,10,5).
<P>Plik urz±dzenia mo¿e byæ stworzony poleceniem:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/sjcd b 18 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Wiêcej informacji na temat tego sterownika znajdziesz w pliku
<CODE>sjcd</CODE>.
<P>
<H3>Sterownik bpcd.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor g³ówny:                   Grant R. Guenther (grant@torque.net)
Obs³uga wielosesyjno¶ci:        nie wiadomo
Obs³uga wielu napêdów:          nie
Obs³uga ³adowalnego modu³u:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        tak
Plik urz±dzenia:                /dev/bpcd, major 41
Plik konfiguracyjny:            bpcd.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: MicroSolutions backpack CDROM support?
Plik README:                    bpcd
</PRE>
<P>Sterownik ten przyjmuje parametry w postaci:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
bpcd=&lt;io-address>
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Parametr oznacza tu adres bazowy (np. bpcd=0x3bc).
<P>Plik urz±dzenia mo¿na stworzyæ poleceniem:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/bpcd b 41 0
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Sterownik ten jest zawarty w j±drach wersji 2.1. Wiêcej informacji
na temat tego sterownika znajdziesz w pliku <CODE>bpcd</CODE>.
<P>
<H3>Sterownik SCSI.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor g³ówny:                   David Giller
Obs³uga wielosesyjno¶ci:        tak (zale¿y od napêdu)
Obs³uga wielu napêdów:          tak
Obs³uga ³adowalnego modu³u:     tak
Czytanie ramek audio:           nie
Automatyczne wykrywanie:        tak
Plik urz±dzenia:                /dev/scd0, major 11
Plik konfiguracyjny:            cdrom.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: SCSI CDROM support?
Plik README:                    brak
</PRE>
<P>Parametry podawane podczas startu s± zale¿ne od typu kontrolera
SCSI. Wiêcej informacji znajdziesz w 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/SCSI-HOWTO">SCSI HOWTO</A>.
<P>Obs³ugiwana jest wiêksza ilo¶æ sterowników (ilo¶æ ograniczona jest
maksymaln± ilo¶ci± urz±dzeñ na szynie SCSI). Stwórz pliki urz±dzeñ
z liczb± g³ówn± 11 i liczb± poboczn± pocz±wszy od 0:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mknod /dev/scd0 b 11 0
# mknod /dev/scd1 b 11 1
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Sterownik sam z siebie nie ma mo¿liwo¶ci czytania cyfrowych ramek
audio, ale niektóre napêdy SCSI maj± tak± mo¿liwo¶æ i bêd± dzia³aæ
z programem cdda2wav (który u¿ywa ogólnego interfejsu SCSI j±dra).
<P>
<H3>Sterownik idecd.</H3>

<P>
<P>
<PRE>
Autor g³ówny:                   Scott Snyder (snyder@fnald0.fnal.gov)
Obs³uga wielosesyjno¶ci:        tak
Obs³uga wielu napêdów:          tak
Obs³uga ³adowalnego modu³u:     nie
Czytanie ramek audio:           tak (w obs³ugiwanych napêdach)
Automatyczne wykrywanie:        tak
Plik urz±dzenia:                /dev/hd{a,b,c,d},  major 22
Plik konfiguracyjny:            cdrom.h
Opcja konfiguracyjna dla j±dra: Include support for IDE/ATAPI CDROMs?
Plik README:                    ide-cd
</PRE>
<P>Sterownik ten jest przeznaczony dla CD-ROM-ów ATAPI. Sterownik
przyjmuje nastêpuj±ce parametry:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
hdx=cyls,heads,sects,wpcom,irq
  lub
hdx=cdrom
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P><CODE>hdx</CODE> mo¿e byæ jednym z: hda,hdb,hdc,hdd, albo po prostu hd i
wtedy oznacza kolejny napêd. Tylko pierwsze trzy parametry s±
wymagane (cyls,heads,sects). Np. <CODE>hdc=1050,32,64 hdd=cdrom</CODE>.
<P>Zmuszenie sterownika IDE, aby rozpozna³ twój CD-ROM, mo¿e
przysparzaæ trochê k³opotów, szczególnie je¶li masz wiêcej ni¿ 2
urz±dzenia albo wiêcej ni¿ 1 kontroler IDE. Zwykle wszystko co jest
wymagane, to podaæ poprawne opcje z LILO. Szczegó³ówe informacje
jak to zrobiæ znajdziesz w pliku <CODE>/usr/src/linux/Documentation/ide-cd</CODE>.<BR>
Przeczytaj go dok³adnie.
<P>Nowsze j±dra maj± lepsz± obs³ugê dla wiêkszej ilo¶ci urz±dzeñ
IDE. Je¶li masz problemy ze starszym j±drem, to uaktualnienie mo¿e
pomóc.
<P>Niektóre kontrolery maj± problemy sprzêtowe, które sterownik mo¿e
obej¶æ. Mo¿liwe, ¿e musisz podaæ dodatkowe parametry sterownikowi,
aby to umo¿liwiæ. Zajrzyj do dokumenctaji.
<P>
<H2>4.4 Startowanie j±dra.</H2>

<P>
<P>Mo¿esz teraz wystartowaæ system z nowym j±drem. Pilnuj czy nie
pojawi siê komunikat podobny do tego:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
hdd: NEC CD-ROM DRIVE:282, ATAPI CDROM drive
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>który informuje, ¿e CD-ROM zosta³ odnaleziony przez sterownik
(komunikat bêdzie siê ró¿ni³ w zale¿no¶ci od napêdu).
<P>Je¶li komunikaty podczas startu pojawiaj± siê zbyt szybko, to
mo¿esz do nich powróciæ wciskaj±c SHIFT-PgUp (je¶li nie prze³±cza³e¶
konsol), albo wy¶wietliæ je poleceniami <CODE>dmesg</CODE> lub <CODE>tail
/var/adm/messages</CODE>.
<P>Je¶li napêd nie mo¿e byæ odnaleziony, to jest problem. Zobacz
sekcjê na temat rozwi±zywania problemów..
<P>
<H2>4.5 Montowanie, odmontowywanie i wyjmowanie urz±dzeñ.</H2>

<P>
<P>Aby zamontowaæ CD-ROM, w³ó¿ p³ytê do napêdu, i uruchom polecenie
<CODE>mount</CODE> jako <CODE>root</CODE> (zak³±da siê tutaj, ¿e stworzy³e¶
symboliczne dowi±zanie do twojego pliku urz±dzenia tak jak to by³o
zalecane powy¿ej oraz ¿e istnieje pusty katalog <CODE>/mnt/cdrom</CODE>):
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# mount -t iso9660 -r /dev/cdrom /mnt/cdrom
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Zawarto¶æ kompaktu znajduje siê teraz w katalogu
<CODE>/mnt/cdrom</CODE>.
<P>S± jeszcze inne opcje dla polecenia mount, które mo¿esz u¿yæ;
zobacz w podrêczniku systemowym "man" mount(8).
<P>Mo¿esz dodaæ pozycjê do pliku <CODE>/etc/fstab</CODE>, aby
automatycznie montowaæ CD-ROM podczas startu, albo ¿eby podaæ
parametry jakie maj± byæ u¿yte podczas montowania; zobacz w
podrêczniku systemowym "man" fstab(8).
<P>Zauwa¿, ¿e ¿eby odtwarzaæ p³yty myzyczne <EM>nie</EM> powiniene¶
próbowaæ ich montowaæ.
<P>Aby odmontowaæ CD-ROM, u¿yj jako <CODE>root</CODE> polecenia <CODE>umount</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# umount /mnt/cdrom
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>P³yta mo¿e byæ odmontowana tylko wtedy kiedy ¿aden proces nie ¿±da
do niego dostêpu (w³±czaj±c w to przypadek, kiedy bie¿±cym
katalogiem jest który¶ z podkatalogów p³yty lub jej katalog
g³ówny). Mo¿esz potem wyj±æ p³ytê. Wiêkszo¶æ napêdów ma przycisk do
wyjmowania p³yt; Jest tak¿e osobny program s³u¿±cy do tego celu - 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/sunsite/utils/disk-management/">eject</A>.
<P>Pamiêtaj, ¿e nie mo¿esz wyjmowaæ p³yty podczas gdy jest ona
zamontowana (to mo¿e lub nie byæ mo¿liwe w zale¿no¶ci od rodzaju
napêdu jaki posiadasz). Niektóre sterowniki CD-ROM potrafi±
automatycznie wysuwaæ szufladkê je¶li p³yta jest odmontowywana i
wsuwaæ j± kiedy jest montowana (mo¿na wy³±czyæ tê funkcjê podczas
kompilacji albo przy pomocy programu).
<P>Mo¿liwe jest, ¿e po s³uchaniu p³yty muzycznej nie bêdziesz móg³
zamontowaæ p³yty. Musisz wys³aæ polecenie audio "stop" (przy pomocy
jakiego¶ programu do odtwarzania) przed prób±
montowania. Problem ten wydaje siê pojawiaæ tylko ze sterownikiem
SBPCD.
<P>Ostatnie wersje j±dra 2.0 i 2.1 obs³uguj± automounter oparty na
j±drze, który dostarcza prze¼roczyste dla u¿ytkownika montowanie
usuwalnych mediów w³±cznie z CD-ROM-em. Potrzebne narzêdzia
znajdziesz pod adresem 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl/pub/Linux/kernel/autofs/">ftp.icm.edu.pl</A>.
<P>
<H2>4.6 Rozwi±zywanie problemów.</H2>

<P>
<P>Je¶li wci±¿ masz problemy po przej¶ciu przez instalacjê wg. tego
HOWTO, to tutaj jest kilka rzeczy, które nale¿y sprawdziæ. Punkty
s± umieszczone wg. narastaj±cej z³o¿ono¶ci. Je¶li który¶ z nich
zawiedzie, to rozwi±¿ ten problem zanim posuniesz siê dalej.
<P>
<H3>Krok 1: Upewnij siê, ¿e na pewno u¿ywasz nowoskompilowanego j±dra.</H3>

<P>
<P>Mo¿esz sprawdziæ datê j±dra, aby zobaczyæ czy jest to to z
obs³ug± CD-ROM-u. Mo¿na to zrobiæ poleceniem <CODE>uname</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% uname -a
Linux fizzbin 2.0.18 #1 Fri Sep 6 10:10:54 EDT 1996 i586
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>albo wy¶wietlaj±c zawarto¶æ pliku <CODE>/proc/version</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% cat /proc/version
Linux version 2.0.18 (root@fizzbin) (gcc version 2.7.2) #1 Fri Sep 6 10:10:54 EDT 1996
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Je¶li data siê nie zgadza, to masz ca³y czas stare j±dro. Czy
aby na pewno zresetowa³e¶ komputer? Je¶li u¿ywasz LILO, czy
przeinstalowa³e¶ je (z regu³y pisz±c <CODE>/sbin/lilo</CODE>)? Je¶li
startujesz z dyskietki, czy zrobi³e¶ now± dyskietkê i u¿y³e¶ jej
podczas startu?
<P>
<H3>Krok 2: Upewnij siê, ¿e odpowiednie sterowniki s± wkompilowane</H3>

<P>
<P>Sprawdziæ to mo¿esz wy¶wietlaj±c zawarto¶æ pliku
<CODE>/proc/devices</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% cat /proc/devices
Character devices:
 1 mem
 2 pty
 3 ttyp
 4 ttyS
 5 cua
 7 vcs

Block devices:
 3 ide0
22 ide1
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Najpierw poszukaj sterownika swojego CD-ROM-u. S± to wszystko
urz±dzenia blokowe, w tym przypadku widaæ, ¿e obecny jest sterownik
<CODE>idecd</CODE> z numerem g³ównym 22.
<P>Upewnij siê tak¿e, ¿e wkompilowana jest obs³uga systemu plików
ISO-9660 przez wy¶wietlenie zawarto¶ci pliku <CODE>/proc/filesystems</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% cat /proc/filesystems
        ext2
        msdos
nodev   proc
        iso9660
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Mo¿esz te¿ sprawdziæ, które adresy I/O s± u¿ywane przez sterownik
zagl±daj±c do pliku <CODE>/proc/ioports</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
howto % cat /proc/ioports
 ...
0230-0233 : sbpcd
 ...
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Je¶li który¶ ze sterowników, który mysla³e¶, ¿e wkompilowa³e¶, siê
nie pojawia, to co¶ posz³o nie tak z konfiguracj± lub kompilacj±
j±dra. Zacznij proces instalacji jeszcze raz pocz±wszy od
konfiguracji i kompilacji j±dra.
<P>
<H3>Krok 3: Czy j±dro wykry³o twój napêd podczas startu?</H3>

<P>
<P>Upewnij siê, ¿e CD-ROM zosta³ wykryty podczas startu j±dra.
Powiniene¶ zobaczyæ odpowiedni komunikat. Je¶li komunikat ten
przesun±³ siê poza ekran, to mo¿esz go sprawdziæ poleceniem
<CODE>dmesg</CODE>.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% dmesg
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>lub
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% tail /var/adm/messages
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Je¶li twój napêd nie zosta³ zidentyfikowany, to co¶ jest nie
tak. Upewnij siê, ¿e jest pod³±czony do pr±du i ¿e wszystkie kable
s± poprawnie pod³±czone. Je¶li twój napêd posiada zworki do
prze³±czania zakresów adresów, to sprawd¼ czy s± poprawnie
ustawione (np. napêd 0 je¶li masz tylko jeden napêd). CD-ROM-y
ATAPI musz± byæ ustawione jako "single" lub "master", a nie "slave"
je¶li do interfejsu jest pod³±czone tylko jedno urz±dzenie. Je¶li
napêd dzia³a pod DOS-em, to jest pewne, ¿e sprzêt dzia³a.
<P>Wiele sterowników u¿ywa automatycznego wykrywania, ale niektóre nie
i wykrywanie to nie zawsze dzia³a. U¿yj parametrów startowych
podanych dla twojego typu sterownika. Je¶li nie jeste¶ pewien co do
adresów I/O czy innych parametrów, to popróbuj kilka razy. LILO
mo¿e byæ (i zwykle jest) tak skonfigurowane, ¿eby przyjmowaæ
parametry wpisane rêcznie podczas startu.
<P>Inna mo¿liwo¶æ jest taka, ¿e u¿y³e¶ z³ego sterownika. Czasami
dokumentacja mo¿e odwo³ywaæ siê do interfejsów w³asnych jako do
IDE, myl±c u¿ytkownika, który my¶li, ¿e jego napêd jest ATAPI.
<P>Jeszcz inna mo¿liwo¶æ  to: twój napêd (albo karta interfejsu)
jest jedn± z "kompatybilnych", która potrzebuje inicjalizacji przez
sterownik DOS-owy. Spróbuj wystartowaæ DOS-a i za³adowaæ sterownik
dostarczony przez sprzedawcê. Potem zresetuj miêkko przy pomocy
klawiszy <CODE>Control-Alt-Delete</CODE>.
<P>Je¶li twojego napêdu nie ma w tym dokumencie, to mo¿liwe jest, ¿e
po prostu nie ma sterownika pod Linux-a dla niego. Mo¿esz sprawdziæ
w adresach podanych pod koniec tego dokumentu.
<P>
<H3>Krok 4: Czy mo¿esz czytaæ dane z napêdu?</H3>

<P>
<P>Spróbuj odczytaæ co¶ z CD-ROM-u. Przy nastêpuj±cym poleceniu
¶wiate³ko (je¶li je masz) powinno siê zapaliæ i nie powinno byæ
¿adnych b³êdów. Upewnij siê, ¿e p³yta jest w³o¿ona i u¿yj
odpowiedniego dla siebie pliku urz±dzenia.
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
# dd if=/dev/cdrom of=/dev/null bs=2048
^C
124+0 records in
124+0 records out
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Je¶li to dzia³a, to j±dro porozumiewa siê z napêdem i mo¿esz
przej¶æ do kroku 5.
<P>Je¶li nie, to mo¿liw± przyczyn± jest plik urz±dzenia. Upewnij siê,
¿e plik urz±dzenia w katalogu <CODE>/dev</CODE> ma poprawne liczby
g³ówn± i poboczn± zgodnie z tym co by³ podane wcze¶niej dla twojego
typu napêdu. Sprawd¼ czy prawa dostêpu pozwalaj± na odczyt i zapis.
<P>Raczej mniej prawdopodobnym jest ¿eby¶ mia³ jaki¶ problem
sprzêtowy. Spróbuj potestowaæ napêd pod DOS-em, je¶li to mo¿liwe,
¿eby sprawdziæ czy to mog³oby byæ przyczyn±.
<P>
<H3>Krok 5: Czy mo¿esz zamontowaæ napêd?</H3>

<P>
<P>Je¶li mo¿esz czytaæ z napêdu, ale nie mo¿esz go zamontowaæ, to
sprawd¼ najpierw czy wkompilowa³e¶ obs³ugê systemu plików ISO-9660
wy¶wietlaj±c zawarto¶æ pliku <CODE>/proc/filesystems</CODE> jak
poprzednio.
<P>Upewnij siê, ¿e montujesz napêd z opcjami "-t iso9660" i "-r" i ¿e
dobry i znany ci kompakt ISO-9660 (nie muzyczny) jest w
napêdzie. Normalnie musisz montowaæ napêd jako u¿ytkownik
<CODE>root</CODE>.
<P>Upewnij siê, ¿e katalog, do którego montujesz, istnieje i ¿e jest
pusty.
<P>Je¶li CD-ROM jest montowany automatycznie podczas startu, to
upewnij siê, ¿e masz poprawny wpis w pliku /etc/fstab.
<P>Je¶li jest u ciebie uruchomiony syslog demon, to mog± byæ
komunikaty o b³êdach pochodz±ce od j±dra, których nie
widzisz. Spróbuj u¿yæ polecenia <CODE>dmesg</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% dmesg
SBPCD: sbpcd_open: no disk in drive
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>W zale¿no¶ci od konfiguracji twojego systemu, b³êdy mog± byæ tak¿e
zapisane w katalogu <CODE>/var/adm</CODE>.
<P>
<H3>Sprawdzanie problemów audio.</H3>

<P>
<P>Je¶li napêd dzia³a z CD-ROM-ami, ale nie odtwarza p³yt audio, oto
kilka mo¿liwych rozwi±zañ.
<P>Potrzebujesz programu do odtwarzania p³yt muzycznych. Niektóre z
nich mog± byæ popsute, albp mog± nie wspó³pracowaæ z twoim
napêdem. Spróbuj u¿yæ innych i/lub przekompilowaæ je samemu. Dobrym
miejscem do poszukania takich programów jest 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/apps/sound/cdrom/">ftp.icm.edu.pl</A>.
<P>Kilka sterowników nie obs³uguje odtwarzania p³yt audio. Sprawd¼
plik README albo ¼ród³o sterownika czy to ten przypadek.
<P>Sprawd¼ czy p³ytê s³ychaæ przez wej¶cie s³uchawkowe. Je¶li tak to
problem le¿y tu raczej w twojej karcie muzycznej. U¿yj programu
miksuj±cego, aby ustawiæ urz±dzenie wej¶ciowe i poziom
g³o¶no¶ci. Upewnij siê, ¿e za³o¿y³e¶ kabel audio z napêdu CD-ROM-u
do karty muzycznej. Upewnij siê, ¿e sterownik do karty d¼wiêkowej
dzia³a (zobacz 
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Sound-HOWTO.pl.html">Sound-HOWTO</A> dostêpne po polsku).
<P>
<H3>Kiedy wszystko inne zawiedzie.</H3>

<P>
<P>Je¶li ci±gle masz problemy to tutaj jest jeszcze kilka ostatnich
rzeczy, których mo¿esz spróbowaæ:
<P>
<UL>
<LI>przeczytaj jeszcze raz dok³adnie ten dokument.</LI>
<LI>poczytaj odwo³ania wymienione pod koniec tego dokumentu,
szczególnie odpowiednie pliki README dostarczane wraz ze ¼ród³ami
j±dra.</LI>
<LI>wy¶lij zapytanie na grupê dyskusyjn± <CODE>pl.comp.os.linux</CODE> albo
jak±¶ inn± zwi±zan± z Linux-em.</LI>
<LI>wy¶lij zapytanie na listê dyskusyjn± o Linux-ie (w przypadku
Polski lista dyskusyjna jest po³±czona z grup± dyskusyjn±)</LI>
<LI>spróbuj u¿yæ najnowszej wersji j±dra.</LI>
<LI>skontaktuj siê ze swoim sprzedawc±.</LI>
<LI>skontaktuj siê z producentem CD-ROM-u.</LI>
<LI>wy¶lij list do opiekuna twojego sterownika (sprawd¼ w pliku
<CODE>/usr/src/linux/MAINTAINERS</CODE>)</LI>
<LI>przy¶lij list do mnie.</LI>
<LI>odpal emacs-a i wpisz <CODE>Esc-x doctor</CODE> :-)</LI>
</UL>
<P>
<H2><A NAME="s5">5. Aplikacje.</A></H2>

<P>
<P>W sekcji tej znajduj± siê niektóre aplikacje zwi±zane z CD-ROM-ami
dostêpne pod Linux-a. Najnowsze informacje na temat archwiów
oprogramowania znajdziesz w &quot;Linux Software Map&quot;.
<P>
<H2>5.1 Odtwarzacze p³yt muzycznych.</H2>

<P>
<P>Jest kilka programów umo¿liwiaj±cych s³uchanie p³yt muzycznych
zarówno poprzez wyj¶cie s³uchawkowe jak przez kartê muzyczn±.
<P>
<DL>
<DT><B>Workman</B><DD><P>- graficzna odtwarzarka pod X11, z baz± kompaktów i
wieloma innymi funkcjami.
<DT><B>WorkBone</B><DD><P>- interaktywna odtwarzarka tekstowa.
<DT><B>xcdplayer</B><DD><P>- prosta odtwarzarka pod X11.
<DT><B>cdplayer</B><DD><P>- bardzo prosta odtwarzarka obs³ugiwana z linii
poleceñ.
<DT><B>Xmcd</B><DD><P>- odtwarzarka pod X11 napisana dla Motif-a
<DT><B>xmitsumi</B><DD><P>- inna odtwarzarka pod X11 dla napêdów Mitsumi
<DT><B>xplaycd</B><DD><P>- inna odtwarzarka pod X11 po³±czona z mikserem d¼wiêku
i programem do pomiaru VU.
<DT><B>cdtool</B><DD><P>- narzêdzia obs³ugiwane z linii poleceñ do odtwarzania
p³yt audio.
</DL>
<P>Niektóre z tych programów s± zaprogramowane, aby u¿ywaæ konkretnego
urz±dzenia dla CD-ROM-u (np. <CODE>/dev/cdrom</CODE>). Mo¿liwe, ¿e
mo¿esz podaæ prawid³owe urz±dzenie jako parametr, albo mo¿esz
stworzyæ symboliczne dowi±zanie w katalogu <CODE>/dev</CODE>. Je¶li
wysy³asz wyj¶cie do karty muzycznej, to mo¿liwe, ¿e chcesz u¿yæ
miksera, aby ustawiæ g³o¶no¶æ, albo ¿eby podaæ wej¶cie z kompaktu,
¿eby co¶ nagraæ.
<P>
<H2>5.2 PhotoCD.</H2>

<P>
<P>P³yty PhotoCD u¿ywaj± systemu plików ISO-9660 zawieraj±cy pliki z
obrazami we w³asnym formacie. Nie wszystkie napêdy CD-ROM pozwalaj±
na czytanie w tym formacie.
<P>Program Hadmuta Danischa - <CODE>hpcdtoppm</CODE> - zamienia pliki
PhotoCD na przeno¶ny format pixmap. Mo¿na go ¶ci±gn±æ z 
<A HREF="ftp://ftp.gwdg.de/pub/linux/">ftp.gwdg.de</A> albo jako czê¶æ
narzêdzi PBM (Portable Bit Map) dostêpnych w wielu archiwach
(poszukaj "pbm" lub "netpbm").
<P>Program <CODE>photocd</CODE> Gerda Knorra 
<A HREF="mailto:kraxel@cs.tu-berlin.de">kraxel@cs.tu-berlin.de</A>
mo¿e zamieniaæ obrazy PhotoCD w pliki Targa lub bitmapy Windows i
OS/2.
<P>Ten sam autor napisa³ program <CODE>xpcd</CODE> pod X11 obs³uguj±cy obrazy
PhotoCD. Mo¿esz wybraæ obraz myszk±, zobaczyæ widok roboczy w ma³ym
okienku i za³adowaæ go w piêciu mo¿liwych rozdzielczo¶ciach. Mo¿esz
tak¿e zaznaczyæ czê¶æ obrazu i za³adowaæ tylko tê zaznaczon±
czê¶æ. Pakietów tych mo¿esz poszukaæ w 
<A HREF="ftp://ftp.cs.tu-berlin.de/pub/linux/Local/misc/">ftp.cs.tu-berlin.de</A>.
<P>Program do obróbki obrazów ImageMagic tak¿e obs³uguje pliki
PhotoCD. Jest dostêpny z 
<A HREF="ftp://ftp.x.org:/contrib/applications/ImageMagic/">ftp.x.org</A><P>
<H2>5.3 Mkisofs.</H2>

<P>
<P>Pakiet <CODE>mkisofs</CODE> Erica Youngdale'a pozwala tworzyæ system plików
ISO-9660 na partycjach twardego dysku. Mo¿e to byæ wykorzystane
pó¼niej przy sprawdzaniu systemu plików CD-ROM-u przed zapisaniem
go na p³ytê.
<P>Narzêdzia dla w³a¶ciwego zapisu danych na nagrywarkach s± raczej
specyficzne dla danego sprzedawcy. Wymagaj± tak¿e zapisu danych bez
przerywania, tak ¿e wielozadaniowy system taki jak Linux nie jest
dobrym wyborem.
<P>
<H2>5.4 Narzêdzia ISO-9660.</H2>

<P>
<P>S± pewne narzêdzia s³u¿±ce do weryfikowania kompaktu sformatowanego
na ISO-9660; mo¿esz ich u¿yæ do sprawdzania podejrzanych
p³yt. Pakiet mo¿na znale¼æ na 
<A HREF="ftp://ftp.cdrom.com/pub/cdrom/ptf/">ftp.cdrom.com</A>.
Napisane zosta³y przez Billa Siegmunda i Richa Morina.
<P>
<H2><A NAME="s6">6. Odpowiedzi na czêsto zadawane pytania.</A></H2>

<P>
<P>
<H2>6.1 Jak inny u¿ytkownik ni¿ root mo¿e montowaæ i odmontowywaæ p³yty?</H2>

<P>
<P>Wiêkszo¶æ poleceñ <CODE>mount</CODE> posiada opcjê <EM>user</EM>. Je¶li zrobisz
tak± pozycjê w <CODE>/etc/fstab</CODE>:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
/dev/sbpcd  /mnt/cdrom   iso9660     user,noauto,ro
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>to zwyk³y u¿ytkownik bêdzie móg³ zamontowaæ i odmontowaæ p³ytê
poleceniami:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% mount /mnt/cdrom
% umount /mnt/cdrom
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>P³yta zostanie zamontowana z pewnymi opcjami, które zwiêkszaj±
bezpieczeñstwo (np. programy nie mog± byæ wykonywane, pliki
urz±dzeñ s± ignorowane); w niektórych przypadkach mo¿e to byæ zbyt
rygorystyczne.
<P>Inn± metod± jest zdybycie pakietu <CODE>usermount</CODE>, który pozwala
u¿ytkownikom innym ni¿ root montowaæ i odmontowywaæ urz±dzenia
wyjmowalne takie jak dyskietki i CD-ROM-y, ale zmniejsza dostêp do
innych urz±dzeñ (takich jak partycje twardych dysków). Dostêpny jest
na wiêkszo¶ci serwerów ftp.
<P>Pod adresem <CODE>ftp.cdrom.com</CODE> znajduje siê plik ¼ród³owy
<CODE>mount.c</CODE>, który pozwala na montowanie i odmontowywanie
CD-ROM-ów (tylko) przez normalnych u¿ytkowników. Uruchamiany jest z
prawami root-a.
<P>
<H2>6.2 Dlaczego dostajê komunikat "device is busy" kiedy odmontowujê CD-ROM?</H2>

<P>
<P>P³yta nie mo¿e byæ odmontowana je¶li jakikolwiek proces ¿±da do
niej dostêpu, w³±cznie z przypadkiem kiedy bierz±cym katalogiem
jest który¶ z podkatalogów p³yty lub jej katalog g³ówny. Je¶li nie
mo¿esz znale¼æ procesu u¿ywaj±cego p³ytê, to mo¿esz u¿yæ polecenia
<CODE>fuser</CODE> tak jak to pokazano poni¿ej:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% umount /cdrom
umount: /dev/hdd: device is busy
% fuser -v /cdrom
                     USER       PID ACCESS COMMAND
/mnt/cdrom           tranter    133 ..c..  bash
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Na niektórych systemach mo¿liwe, ¿e musisz byæ root-em, ¿eby
uruchomiæ polecenie <CODE>fuser</CODE>, ¿eby zobaczyæ procesy innych
u¿ytkowników.
<P>
<H2>6.3 Jak mam eksportowaæ CD-ROM dla innych komputerów przez NFS?</H2>

<P>
<P>Musisz dodaæ pozycjê do pliku <CODE>/etc/exports</CODE>. Wtedy
u¿ytkownicy na tamtej maszynie bêd± mogli zamontowaæ to
urz±dzenie. Szczegó³y znajdziesz w poleceniu "man 5 exports".
<P>
<H2>6.4 Czy mogê startowaæ Linux-a z CD-ROM-u?</H2>

<P>
<P>Przy instalacji Linux-a najpopularniejsz± metod± jest u¿ycie
dyskietki startowej. Niektóre dystrybucje pozwalaj± na start
Linux-a bezpo¶rednio z p³yty.
<P>Michael Fulbright (
<A HREF="mailto:msf@redhat.com">msf@redhat.com</A>) zg³osi³, ¿e je¶li posiada siê dobry CD-ROM,
ROM BIOS i napêd CD-ROM ATAPI, to jest mo¿liwe startowanie z
p³yty. Najnowsza wersja <CODE>mkisofs</CODE> tak¿e obs³uguje tworzenie
takich dysków. Doda³ on jakie¶ ³aty do obs³ugi standardu El Torito
dla startowalnych CD-ROM-ów.
<P>
<H2>6.5 Jak mogê przeczyta dane cyfrowe z p³yty muzycznej?</H2>

<P>
<P>Heiko Eissfeldt (
<A HREF="mailto:heiko@colossus.escape.de">heiko@colossus.escape.de</A>) i Olaf Kindel napisali narzêdzie,
które czyta dane audio i zachowuje je jako pliki d¼wiêkowe w
formacie <CODE>.wav</CODE>. Pakiet nazywa siê <CODE>cdda2wav.tar.gz</CODE> i mo¿na
go pobraæ z <CODE>ftp.icm.edu.pl</CODE>.
<P>Poniewa¿ napêdy CD-ROM zmieniaj± siê bardzo szybko, trudno jest
powiedzieæ które modele obs³uguj± czytanie danych
cyfrowych. Najlepiej zdobyæ najnowszy pakiet <CODE>cdda2wav</CODE> i
przeczytaæ zawart± tam dokumentacjê.
<P>Wiêcej informacji na ten temat znajdziesz na stronie 
<A HREF="http://www.tardis.ed.ac.uk/~psyche/cdda/">www.tardis.ed.ac.uk</A> oraz w FAQ grupy alt.cd-rom wymienionym w
referencjach.
<P>
<H2>6.6 Dlaczego polecenie find nie dzia³a?</H2>

<P>
<P>Je¶li u¿ywasz tego polecenia na kompakcie w formacie ISO-9660 bez
Rock Ridge Extensions, to musisz dodaæ opcjê <CODE>-noleaf</CODE>. Wiêcej
szczegó³ów w poleceniu "man find".
<P>(Z moich do¶wiadczeñ wynika, ¿e prawie wszystkie nowsze p³yty
Linux-a u¿ywaj± Rock Ridge Extensions, wiêc ten problem powinien
wystêpowaæ bardzo rzadko.)
<P>
<H2>6.7 Czy Linux obs³uguje jakie¶ nagrywarki?</H2>

<P>
<P>Pakiet X-CD-Roast jest graficznym interfejsem do obs³ugi nagrywarek
CD. Pakiet mo¿na znale¼æ na ftp.icm.edu.pl w kataloogu
<CODE>/pub/Linux/sunsite/utils/disk-management/</CODE>.
<P>Zobacz tak¿e &quot;Linux CD-Writing HOWTO&quot; pod adresem
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/CD-Writing-HOWTO.pl.html">www.jtz.org.pl</A> dostêpne w jêzyku polskim.
<P>
<H2>6.8 Dlaczego pojawia siê taki komunikat "mount: Read-only file system when mounting a CD-ROM"?</H2>

<P>
<P>CD-ROM jest no¶nikiem tylko do odczytu. We wcze¶niejszych wersjach
j±dra mo¿na by³o zamontowaæ p³ytê CD do zapisu i odczytu, ale zapis
by³ po prostu ignorowany. Od wersji 1.1.33 zosta³o to poprawione i
CD-ROM-y musz± byæ montowane tylko-do-odczytu (np. z opcj± -r).
<P>
<H2>6.9 Dlaczego wysuwa mi siê szufladka kiedy zamykam system?</H2>

<P>
<P>Od wersji j±dra 1.1.38, sterownik sbpcd wysuwa szufladkê kiedy
p³yta jest odmontowywana. Je¶li zamykasz system, to zamontowana
p³yta zostanie odmontowana i szufladka wysuniêta.
<P>Funkcja ta ma pomóc przy zmianie p³yt. Je¶li szufladka jest
wysuniêta, to przy próbie odczytu lub zamontowania zostanie
zamkniêta automatycznie.
<P>Stwierdzi³em, ¿e to powoduje problemy z niektórymi programami
(np. cdplay i workbone). Od wersji 1.1.60 j±dra mo¿na tê funkcjê
kontrolowaæ programowo. Przyk³adowy program zawarty jest w
dokumentacji do sterownika sbpcd programu (albo u¿yj 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/utils/disk-management/">eject</A>).
<P>
<H2>6.10 Mam "specjalny" kompakt, którego nie mo¿na zamontowaæ?</H2>

<P>
<P>Ten specjalny kompakt to pewnie p³yta XA (jak wszystkie PhotoCD czy
"one-offs" stworzone przy u¿yciu nagrywarek). Wiêkszo¶æ sterowników
CD-ROM-ów nie obs³uguje p³yt XA, chocia¿ mo¿e znajdziesz gdzie¶
jak±¶ ³atê, która dodaje obs³ugê takich p³yt.
<P>Sterownik sbpcd <EM>obs³uguje</EM> XA. Je¶li u¿ywasz tego sterownika,
to mo¿esz sprawdziæ czy p³yta jest XA w ten sposób: otwórz plik
sbpcd.c i w³±cz wy¶wietlanie "Table of Contents"
(DBG_TOC). Skompiluj i zainstaluj nowe j±dra i wystartuj
je. Podczas ka¿dego montowania TOC bêdzie wy¶wietlane na konsoli,
albo logowane do pliku). Je¶li pierwsz± warto¶ci± w TOC jest 20, to
jest to p³yta XA. Bajt ten ma warto¶æ 00 w normalnych
p³ytach. Je¶li TOC pokazuje ró¿ne ¶cie¿ki, to jest to tak¿e znak,
¿e jest to p³yta XA.
<P>(dziêki dla Eberharda Moenkeberga za powy¿sz± informacjê)
<P>Innymi mo¿liwo¶ciami dla nieodczytywalnych CD-ROM-ów s±:
<P>
<OL>
<LI>P³yta nie u¿ywa systemu plików ISO-9660 (np. niektóre u¿ywaj±
SunOS lub HFS).</LI>
<LI>Jest to p³yta muzyczna.</LI>
<LI>W³o¿y³e¶ j± do napêdu "do góry nogami" :-)</LI>
</OL>
<P>
<H2>6.11 Czy wielop³ytowe napêdy CD-ROM dzia³aj± z Linux-em?</H2>

<P>
<P>Kilku u¿ytkowników zg³osi³o, ¿e osi±gnê³o jakie¶ sukcesy z
wielop³ytowymi napêdami CD-ROM SCSI. Musisz przypuszczalnie w³±czyæ
opcjê "Probe all LUNs on each SCSI device" przy konfiguracji
j±dra. Przynajmniej jeden u¿ytkownik musia³ tak¿e zwiêkszyæ warto¶æ
oczekiwania (timeout) dla SCSI w sterowniku. Zg³oszono mi, ¿e Nakamichi
MBR-7 7 i Pioneer 12 dzia³aj±.
<P>Dostêpne s± tak¿e napêdy wielop³ytowe EIDE/ATAPI. J±dro w wersji
2.0 ma szcz±tkow± obs³ugê dla napêdów korzystaj±cych z funkcji
ioctl CDROM_SELECT_DISC. Plik z dokumentacj± do sterownika IDE-CD
zawiera ¼ród³a krótkiego programu do wybierania kompaktów, albo
mo¿esz u¿yæ nowszej wersji opisanego wcze¶niej programu <CODE>eject</CODE>.
<P>
<H2>6.12 Dostajê b³êdy: "/cdrom: Permission denied"</H2>

<P>
<P>Niektóre p³yty maj± tak ustawione prawa dostêpu do swojego g³ównego
katalogu, ¿e tylko u¿ytkownik root mo¿e go czytaæ. Przyk³adem mo¿e
tutaj byæ p³yta InfoMagic z marca 1995. Jest to wyra¼na
niedogodno¶æ.
<P>Nastêpuj±ca ³ata, grzeczno¶æ ze strony Christopha Lametera (
<A HREF="mailto:clameter@waterf.org">clameter@waterf.org</A>) obchodzi
ten problem w j±drze.
<P>
<PRE>
From: clameter@waterf.org (Christoph Lameter)
Newsgroups: comp.os.linux.setup
Subject: InfoMagic Developers Set: Fix for CD-ROM permissions
Date: 12 Apr 1995 20:32:03 -0700
Organization: The Water Fountain - Mining for streams of Living Water
NNTP-Posting-Host: waterf.org
X-Newsreader: TIN [version 1.2 PL2]

Zbiór p³yt "InfoMagic Developers" z marca 1995 ma b³êdy poniewa¿
informacja o prawach dostêpu zapisana w katalogu g³ównym przysparza
nastêpuj±cych problemów:

1. P³yta 1 bêdzie zawsze mia³a w³a¶ciciela/grupê 5101/51 i ma
dozwolony zapis (?)

2. P³yta 2 i 3 maj± ustawione prawa rwx dla root-a i ¿adnych praw dla
innych u¿ytkowników/grupy. P³yty tej nie mo¿na odczytaæ z innego
u¿ytkownika ni¿ root! Mam uruchomionego BBS-a i muszê je udostêpniæ do
zgrywania dla innych.

Widzia³em ju¿ gdzie¶ tam kilka poprawek do tego. Jednak k³opot w tym,
¿e poprawki te zmieniaj± prawa dla WSZYSTKICH katalogów na p³ycie. Ta
poprawka zmienia TYLKO prawa dostêpu do katalogu g³ównego p³yty. Je¶li
chcesz uruchamiaæ czê¶ci Linux-a bezpo¶rednio z tej p³yty to mo¿esz
wpa¶æ w k³opoty je¶li wszystkie katalogi s± czytelne dla wszystkich i
je¶li w³a¶cicielem wszystkich jest root.

Poprawka ta zmieni prawa dostêpu dla katalogu g³ównego na r-xr-xr-x i
w³a¶ciciela/grupê na warto¶ci odpowiadaj±ce opcjom uid i gid polecenia
mount.

Aby za³o¿yæ poprawkê:
 cd /usr/src/linux/fs/isofs
 patch &lt;**TEN LIST**

i skompiluj ponownie j±dro (mo¿liwe, ¿e musisz poprawiæ trochê tê
poprawkê w zale¿no¶ci od wersji twojego j±dra).

Poprawka ta powinna siê przypuszczalnie znale¼æ w j±drze. Jaki interes
maj± dane na p³ycie w grzebaniu prawami/w³a¶cicielem katalogu do
zamontowania?

--- inode.c.ORIG        Wed Apr 12 17:24:36 1995
+++ inode.c     Wed Apr 12 17:59:12 1995
@@ -552,7 +552,15 @@
    these numbers in the inode structure. */
 
        if (!high_sierra)
-         parse_rock_ridge_inode(raw_inode, inode);
+       {  parse_rock_ridge_inode(raw_inode, inode);
+           /* check for access to the root directory rights/owner CL */
+          if((inode->i_sb->u.isofs_sb.s_firstdatazone) == inode->i_ino)
+           { /* Change owner/rights to the ones demanded by the mount command */
+             inode->i_uid = inode->i_sb->u.isofs_sb.s_uid;
+             inode->i_gid = inode->i_sb->u.isofs_sb.s_gid;
+            inode->i_mode = S_IRUGO | S_IXUGO | S_IFDIR;
+           }
+        }
        
 #ifdef DEBUG
        printk("Inode: %x extent: %x\n",inode->i_ino, inode->u.isofs_i.i_first_extent);
@@ -805,4 +813,3 @@
 }
 
 #endif
-
</PRE>
<P>Zauwa¿, ¿e powy¿sza ³ata jest raczej stara i przypuszczalnie nie
zainstaluje siê g³adko w j±drze wersji 2.0. Zobacz tak¿e pytanie na
temat plików ukrytych w dalszej czê¶ci tego dokumentu.
<P>
<H2>6.13 Jak mam interpretowaæ komunikaty o b³êdach IDE CD?</H2>

<P>
<P>Co to znaczy jak otrzymam komunikat o b³êdzie od sterownika
CD-ROM-u - np. taki: "hdxx: code: xx key: x asc: xx ascq: x"?
<P>To jest komunikat o statusie/b³êdzie od napêdu IDE
CD-ROM. Domy¶lnie sterownik IDECD wypisuje informacje otrzymane
przez napêd bez "zawracania j±dru g³owy". Mo¿esz zmieniæ to domy¶lne
zachowanie, aby wy¶wietla³ w³a¶ciwy komunikat o b³êdzie, przez
zmianê warto¶ci VERBOSE_IDE_CD_ERRORS w pliku
<CODE>/usr/src/linux/drivers/block/ide-cd.c</CODE> na 1 i rekompilacjê
j±dra.
<P>
<H2>6.14 Jak mogê powiedzieæ jak± prêdko¶æ ma mój CD-ROM?</H2>

<P>
<P>Oto jeden sposób. Polecenie to mierzy jaki czas przeznaczony jest
na odczytanie 1500K danych z p³yty:
<P>
<BLOCKQUOTE><CODE>
<PRE>
% time -p dd if=/dev/cdrom of=/dev/null bs=1k count=1500
1500+0 records in
1500+0 records out
real 5.24
user 0.03
sys 5.07
</PRE>
</CODE></BLOCKQUOTE>
<P>Prêdko¶æ CD-ROM-u o pojedynczej prêdko¶ci wynosi 150 kb na sekundê,
co powinno zabraæ oko³o 10 sekund. Przy prêdko¶ci podwójnej
zabra³oby to 5 sekund, przy czterokrotnej - 2,5, itd...
<P>Czas "real" powy¿ej jest przypuszczalnie tym, na który nale¿y
patrzeæ - w tym przypadku jest to CD-ROM podwójnej
prêdko¶ci. Mo¿esz zwiêkszyæ ilo¶æ danych, aby otrzymaæ bardziej
dok³adn± warto¶æ (w razie gdyby¶ pyta³, to te dane nie s±
cache'owane). Przypuszczalnie powiniene¶ uruchomiæ to polecenie
kilka razy i wzi±æ ¶redni± z nich wszystkich.
<P>
<H2>6.15 Mój CD-ROM przesta³ dzia³aæ odk±d zainstalowa³em Linux-a.</H2>

<P>
<P>Zwyk³ym symptomem jest to, ¿e dysk startowy u¿yty do instalacji
rozpozna³ twój CD-ROM, ale po tym jak Linux zosta³ zainstalowany na
dysku twardym czy dyskietce i zrestartowany - przesta³ rozpoznawaæ
twój napêd.
<P>Najpopularniejszym powodem jest tutaj fakt, ¿e w niektórych
dystrybucjach j±dro instalowane nie zawsze jest tym samym j±drem,
które znajduje siê na twojej dyskietce startowej. Wybra³e¶
dyskietkê, która obs³ugiwa³a twój CD-ROM, podczas gdy j±dro, które
zainstalowa³e¶, jest j±drem "ogólnym" i nie ma w nim obs³ugi
CD-ROM-u. Mo¿esz to sprawdziæ postêpuj±c zgodnie ze wskazówkami
zawartymi w sekcji Rozwi±zywanie problemów wcze¶niej w
tym dokumencie (np. zacznij od sprawdzenia <CODE>/proc/devices</CODE>).
<P>Rozwi±zaniem jest ponowna kompilacja j±dra, upewniaj±c siê
jednocze¶nie, ¿e wszystkie sterowniki jakie potrzebujesz s±
w³±czone. Zobacz 
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/Html/Kernel-HOWTO.pl.html">Kernel-HOWTO</A> (po polsku) je¶li nie wiesz jak to zrobiæ.
<P>
<P>Je¶li przekaza³e¶ jakie¶ parametry startowe do dyskietki
(np. "hdc=cdrom"), to musisz je dodaæ do konfiguracji twojego
programu startuj±cego (zwykle jest to plik /etc/lilo.conf).
<P>
<H2>6.16 Na p³ycie s± "ukryte" plik, których nie mogê odczytaæ.</H2>

<P>
<P>Niektóre p³yty posiadaj± pliki z ustawionym bitem
"hidden". Normalnie nie mo¿na zobaczyæ tych plików. Je¶li
zamontujesz p³ytê z opcj± "unhide", to wtedy pliki te powinny byæ
dostêpne (jako¶ nie widaæ, ¿êby to by³o gdziekolwiek udokumentowane).
<P>
<H2>6.17 Gdzie jest udokumentowane CD-ROM API?</H2>

<P>
<P>Je¶li chcesz napisaæ w³asn± aplikacjê, jak np. odtwarzarka audio,
to bêdziesz musia³ zrozumieæ API - interfejs programowana aplikacji
(application programming interface).
<P>Oryginalnie sterownik CD-ROM-u u¿ywa³ swojej w³asnej funkcji
ioctl(), aby obs³u¿yæ funkcje specyficzne dla ka¿dego napêdu. Pliki
nag³ówkowe takie jak <CODE>/usr/include/linux/sbpcd.h</CODE> opisuj±
je. Poniewa¿ wiele sterowników bazowa³o na innych sterownikach,
interfejsy, je¶li nie s± identyczne, to maj± wiele wspólnego.
<P>Ostatnio powsta³a inicjatywa ustandaryzowania interfejsu dla
napêdów CD-ROM kierowana przez Davida van Leeuwena
(
<A HREF="mailto:david@tm.tno.nl">david@tm.tno.nl</A>).
Polega ona na umieszczeniu ogólnego kodu w jednym miejscu i
upewnieniu siê, ¿e wszystkie sterowniki zachowuj± sie tak samo
Jest to udokumentowane w pliku
<CODE>/usr/src/linux/Documentation/cdrom/cdrom-standard.tex</CODE>. Kilka
sterowników to obs³uguje. Spodziewam siê, ¿e w nastêpnej g³ównej
wersji j±dra (3.0?) wszyskie sterowniki CD-ROM-ów dostosuj± siê do
tego API.
<P>Moja ksi±¿ka, <EM>Linux Multimedia Guide</EM>, po¶wiêca o wiele
wiêcej miejsca tematowi programowania CD-ROM-ów, szczególnie je¶li
chodzi o funkcje audio. Zobacz na koniec sekcji Referencje.
<P>
<H2>6.18 Dlaczego nie widzê d³ugich nazw na CD-ROM-ach z Windows-ów?</H2>

<P>
<P>Je¶li masz CD-ROM, który ma d³ugie nazwy pod Windows, ale nie pod
Linux-em, mo¿e on byæ zformatowany do Microsoft-owego systemu
plików Joliet. Rozwi±zanie znajdziesz w odpowiedzi na nastêpne
pytanie.
<P>
<H2>6.19 Czy obs³ugiwany jest Microsoft-owy system plików Joliet?</H2>

<P>
<P>Microsoft stworzy³ rozszerzenie do formatu ISO CD-ROM o nazwie
Joliet. W czasie pisania obs³uga dla Joliet by³a w trakcie
opracowywania; ³aty by³y dostêpne z adresu url
url="http://www-plateau.cs.berkeley.edu/people/chaffee/joliet.html">
lub 
<A HREF="ftp://www-plateau.cs.berkeley.edu/pub/multimedia/linux/joliet/">ftp://www-plateau.cs.berkeley.edu/pub/multimedia/linux/joliet/</A>.
<P>
<H2><A NAME="s7">7. Referencje.</A></H2>

<P>
<P>Wspomnia³em ju¿ o plikach README, zwykle zainstalowanych w
<CODE>/usr/src/linux/Documentation/cdrom</CODE>. Mog± byæ one "kopalni±
z³ota" je¶li chodzi o informacje.
<P>Nastêpuj±ce dokumenty FAQ s± okresowo wysy³ane na grupê dyskusyjn± 
<A HREF="news:news.answers">news.answers</A> i archiwizowane w takich
miejscach w Internecie jak 
<A HREF="ftp://rtfm.mit.edu/">rtfm.mit.edu</A>:
<P>
<UL>
<LI>
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/SCSI-HOWTO">SCSI-HOWTO</A></LI>
<LI>
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/Hardware-HOWTO">Hardware-HOWTO</A></LI>
<LI>
<A HREF="http://www.jtz.org.pl:/Html/Sound-HOWTO.pl.html">Sound-HOWTO</A> (po polsku)</LI>
<LI>
<A HREF="http://www.jtz.org.pl:/Html/Kernel-HOWTO.pl.html">Kernel-HOWTO</A> (po polsku)</LI>
<LI>
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/docs/HOWTO/Distribution-HOWTO">Distribution-HOWTO</A></LI>
<LI>
<A HREF="http://www.jtz.org.pl:/Html/CD-Writing-HOWTO.pl.html">CD-Writing-HOWTO</A> (po polsku)</LI>
</UL>
<P>Przynajmniej tuzin firm sprzedaje dystrybucje Linux-a na
CD-ROM-ach; wiêkszo¶æ z nich jest podana w Distribution HOWTO.
<P>Nastêpuj±ce grupy dyskusyjne maj± co¶ wspólnego z CD-ROM-ami:
<P>
<UL>
<LI>
<A HREF="news:comp.publish.cdrom.hardware">comp.publish.cdrom.hardware</A></LI>
<LI>
<A HREF="news:comp.publish.cdrom.multimedia">comp.publish.cdrom.multimedia</A></LI>
<LI>
<A HREF="news:comp.publish.cdrom.software">comp.publish.cdrom.software</A></LI>
<LI>
<A HREF="news:comp.sys.ibmpc.hardware.cd-rom">comp.sys.ibm.pc.hardware.cd-rom</A></LI>
<LI>
<A HREF="news:alt.cd-rom">alt.cd-rom</A></LI>
<LI>
<A HREF="news:alt.cd-rom.reviews">alt.cd-rom.reviews</A></LI>
<LI>
<A HREF="news:pl.com.os.linux">pl.comp.os.linux</A> -
polskojêzyczna grupa dotycz±ca Linux-a w ogólno¶ci</LI>
</UL>
<P>Dobrym ¼ród³em informacji s± tak¿e grupy <CODE>comp.os.linux</CODE>.
<P>Du¿e archiwum informacji z CD-ROM-ów jest na 
<A HREF="ftp://ftp.cdrom.com:/pub/cdrom/">ftp.cdrom.com</A>.
<P>[Od t³umacza.]
W Polsce polecam wspomniane ju¿ wcze¶niej 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/">ftp.icm.edu.pl</A>.
<P>Dokument FAQ na temat urz±dzeñ IDE i ATA mo¿na zanle¼æ pod adresem 
<A HREF="ftp://rtfm.mit.edu/pub/usenet/news.answers/pc-hardware-faq/enhanced-IDE/">rtfm.mit.edu</A> oraz 
<A HREF="http://www.seagate.com/techsuppt/faq/faqlist.html">www.seagate.com</A>.
<P>Western Digital- firma, która zapocz±tkowa³a protokó³ IDE - ma
informacje na temat tego protoko³u 
<A HREF="ftp://fission.dt.wdc.com/pub/standards/atapi">na swoim    serwerze ftp</A>.
<P>Stronê WWW po¶wiêcon± multimediom mo¿na tak¿e znale¼æ na 
<A HREF="http://viswiz.gmd.de/MultimediaInfo/">viswiz.gmd.de</A>. Creative Labs ma swoj± stronê pod adresem
<A HREF="http://www.creaf.com/">www.creaf.com</A>.
<P>W Linux Documentation Project powsta³o kilka ksi±¿ek na temat
Linux-a, w³±czaj±c <EM>Linux Installation and Getting
Started</EM>. S± one dostêpne za darmo poprzez anonimowane FTP z
wiêkszo¶ci archiwów Linux-owych albo mo¿na je otrzymaæ w formie
trwa³ej.
<P><EM>Linux Software Map</EM> (LSM), czyli mapa oprogramowania pod
Linux-a jest nieocenionym ¼ród³em. LSM mo¿na znale¼æ na ró¿nych
serwerach ftp w³±cznie z 
<A HREF="ftp://ftp.icm.edu.pl:/pub/Linux/sunsite/LSM/">ftp.icm.edu.pl</A>.
<P>Lista dyskusyjna na temat Linux-a ma kilka "kana³ów" po¶wiêconych
ró¿nym tematom. Aby siê dowiedzieæ jak siê do³±czyæ, wy¶lij list ze
s³owem "help" w tre¶ci na adres 
<A HREF="mailto:majordomo@vger.rutgers.edu">majordomo@vger.rutgers.edu</A>. (Zauwa¿, ¿e podczas pisania
tego dokumentu listy te by³y porz±dnie przeci±¿one i szukano
jakiego¶ miejsca zastêpczego.)
<P>Na koniec bezwstydna reklama: Je¶li chcesz siê dowiedzieæ o wiele
wiêcej na temat multimediów pod Linux-em (szczególnie na temat
aplikacji i programowania CD-ROM-ów i kart muzycznych), zobacz moj±
ksi±¿kê <EM>Linux Multimedia Guide</EM>, ISBN 1-56592-219-0, wydan±
przez O'Reilly and Associates. Tak jak oryginalna wersja angielska,
w druku s± wersje francuska i japoñska. Po szczegó³y zadzwoñ
800-998-9938 w Pó³nocnej Ameryce, albo sprawd¼ adres 
<A HREF="http://www.ora.com/catalog/multilinux/noframes.html">www.ora.com</A> albo moj± stronê domow± 
<A HREF="http://www.pobox.com/~tranter/">www.pobox.com</A>.
<P>
<H2>7.1 Od t³umacza.</H2>

<P>
<P>T³umaczenie to jest chronione prawami autorskimi &copy; Bartosza
Maruszewskiego.
Dozwolone jest rozprowadzanie i dystrybucja na prawach takich
samych jak dokument oryginalny.
<P>Je¶li znalaz³e¶ jakie¶ ra¿±ce b³êdy ortograficzne, gramatyczne,
sk³adniowe, techniczne to pisz do mnie:
<P>
<A HREF="mailto:B.Maruszewski@jtz.org.pl">B.Maruszewski@jtz.org.pl</A><P>Oficjaln± stron± t³umaczeñ HOWTO jest
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/">http://www.jtz.org.pl/</A><P>Aktualne wersje przet³umaczonych dokumentów znajduj± siê na
tej¿e stronie. Dostêpne s± tak¿e poprzez anonimowe ftp pod adresem
<A HREF="ftp://ftp.jtz.org.pl/JTZ/">ftp.jtz.org.pl</A> w katalogu <CODE>/JTZ/</CODE>.
<P>Przet³umaczone przeze mnie dokumenty znajduj± siê tak¿e na
<A HREF="http://www.jtz.org.pl/bartek/tlumaczenie.html">mojej stronie WWW.</A> S± tam te¿ odwo³ania do Polskiej Strony
T³umaczeniowej.
<P>Kontakt z nasz± grup±, grup± t³umaczy mo¿esz uzyskaæ poprzez listê
dyskusyjn± jtz@jtz.org.pl. Je¶li chcesz sie na ni± zapisaæ, to
wy¶lij list o tre¶ci <CODE>subscribe jtz Imiê Nazwisko</CODE> na adres
<CODE>majordomo@ippt.gov.pl</CODE>
<P>Zmiany w tym dokumencie wprowadzone przez t³umacza to:
<P>- cofniêcie ekranu SHIFT-PgUp<BR>
- info o polskiej li¶cie i grupie dyskusyjnej.
<P>
</BODY>
</HTML>
doc-linux-pl-html 2002.06.14-3 / usr / share / doc / HOWTO / pl-html / CDROM-HOWTO.pl.html
